تعیین اولویت مکان های مناسب زنبورداری با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

ارزیابی اراضی مرتعی به معنی شناسایی و ارزیابی تولید بالفعل و بالقوه به منظور بهره برداری بهینه از این منبع با ارزش طبیعی می باشد. در این تحقیق، اولویت مناطق مناسب زنبورداری در مراتع نیمه استپی قره آقاچ سمیرم به منظور بهره برداری پایدار از این مراتع مورد توجه قرار گرفت. مدل شایستگی زنبورداری از تلفیق سه معیار پوشش گیاهی، عوامل محیطی و دسترسی به منابع آب با استفاده از روش پیشنهادی فائو (1991) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) تعیین و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (Analytical Hierarchy Process; AHP)، اولویت تیپ های گیاهی جهت استفاده زنبورداری مشخص گردید. نمونه برداری در تیپ های گیاهی منطقه (به عنوان واحدهای کاری) به روش تصادفی با استقرار 3 ترانسکت 200 متری و اندازه گیری داده های حضور و عدم حضور گیاهان شهدزا و گرده زا، درصد پوشش گیاهی شهدزا وگرده زا، تراکم و درصد ترکیب پوشش گیاهی مورد علاقه زنبورعسل در پلات های 1 مترمربعی برداشت شد و به منظور تعیین اولویت واحدهای کاری معیارهای موثر در هر مدل از طریق پرسشنامه، وزن دهی گردید. نتایج اولویت بندی نشان داد که شایستگی زنبورداری تیپ های گیاهی مراتع منطقه متفاوت می باشد. نتیجه درجه اهمیت تیپ های گیاهی، در شرایطی که ارزش شاخص پوشش گیاهی (وزن 687/0) بیشتر از شاخص عوامل محیطی (وزن 244/0) و دسترسی به منابع آب (وزن 069/0) است، تیپ های گیاهی As.ad-Ag.tr-Da.mu و Co.ba-As.sp با وزن نهایی 092/0 و تیپ Ag.tr با وزن نهایی 028/0، در مقایسه کلی مجموعه معیارهای موثر، به ترتیب بیشترین و کمترین شایستگی را از جنبه زنبورداری دارند. نتایج کلی اولویت بندی در مدل زنبورداری نشان داد که 29 درصد از واحدهای کاری مورد مطالعه دارای شایستگی عالی و خوب (1S)، 59 درصد دارای شایستگی متوسط (2S)، 6 درصد دارای شایستگی کم (3S) و 6 درصد غیرشایسته (N) برای استفاده زنبورداری است. بنابراین، در برنامه ریزی استفاده از مراتع منطقه جهت زنبورداری توجه به شایستگی و اولویت مناطق مناسب جهت زنبورداری در بهبود وضعیت مراتع منطقه بسیار حائز اهمیت است.