ریشه های گفتمان شناسی در ادب پارسی

گفتمان شناسی شاخه ای نوپا بر درخت زبان شناسی جدید است که چند دهه بیشتر از آغاز پیدایش آن نمی گذرد. با این همه، گسترش آن، چنان پرشتاب بوده که امروزه تقریبا دیگر شاخه های زبان شناسی را تحت تاثیر قرار داده است. یکی از مسائل شایان توجه در گفتمان شناسی اصولی است که زبان مندان در گفت وگو معمولا به آنها پای بند می باشند و جز با اهداف ویژه آنها را نقض نمی کنند. این اصول برای اولین بار توسط گرایس مطرح گردید و سپس توسط گفتمان شناسانی چون لیچ، براون و لوینسون بسط و گسترش یافت.
این مقاله درصدد تشریح و تبیین اصول گفتمان شناسی جدید نیست، بلکه بر آن است که بر همگان آشکار کند که تقریبا همه آن اصولی که در گفتمان شناسی “نو” می نماید، ریشه در فرهنگ و ادب پربار فارسی دارد و بزرگان شعر و ادب فارسی در طول بیش از هزار سال به اشکال گوناگون آنها را مطرح ساخته اند. علاوه بر این، در این مقاله به مواردی اشاره شده که در شعر و ادب فارسی مطرح شده ولی هنوز نگارنده در مباحث زبان شناسی جدید به آن برخورد ننموده است.