اثر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام کلزا (Brassica napus L.) در منطقه گنبد

در کلزا، مانند بسیاری از گونه های گیاهی، تنش خشکی از طریق تاثیر بر روابط منبع و مخزن و تولید مواد فتوسنتزی سبب کاهش عملکرد می شود. به منظور بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام کلزا، آزمایشی در سه سال زراعی 86-1383 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. آبیاری در چهار سطح (1-بدون آبیاری، 2-آبیاری در مرحله گلدهی، 3-آبیاری در مرحله پرشدن دانه و 4-آبیاری در مرحله گلدهی+پر شدن دانه) و رقم در سه سطح (1-هایولا401، 2- آرجی اس003 و 3-آپشن500) به صورت فاکتوریل با یکدیگر ترکیب شدند. تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که برای تمام صفات مورد مطالعه اثر سال معنی دار بود. میانگین تعداد غلاف در بوته در تیمار بدون آبیاری، آبیاری در مرحله گلدهی، آبیاری در مرحله پر شدن دانه و آبیاری در مرحله گلدهی + مرحله پر شدن دانه در سال زراعی 84-1383به ترتیب 150، 145، 163 و 143 غلاف، در سال زراعی 85-1384 به ترتیب 85، 113، 104 و 108 غلاف و در سال زراعی 86-1385 به ترتیب 73، 95، 95 و 106 غلاف بود. تعداد ساعات آفتابی طی دوره تشکیل دانه در سال های مختلف آزمایش یک عامل تعیین کننده در تولید دانه بود. میانگین تعداد دانه در غلاف در سال اول، دوم و سوم آزمایش به ترتیب 1/15، 6/21 و 4/13 دانه بود. تاثیر آبیاری بر عملکرد دانه در سال های مختلف آزمایش متفاوت بود و به میزان بارندگی طی زمان انجام آبیاری بستگی داشت. میانگین عملکرد دانه در تیمارهای بدون آبیاری، آبیاری در مرحله گلدهی، آبیاری در مرحله پر شدن دانه و آبیاری در مرحله گلدهی + مرحله پر شدن دانه در سال زراعی 84-1383 به ترتیب 3283، 3520، 3709 و 3890 کیلوگرم در هکتار، در سال زراعی 85-1384 به ترتیب 3093، 3339، 3047 و 3922 کیلوگرم در هکتار و سال زراعی 86-1385 به ترتیب 2802، 2494، 2687 و 2804 کیلوگرم در هکتار بود. در هر سه سال هیبرید هایولا401 با داشتن تعداد دانه در غلاف بیشتر و وزن دانه بالاتر بیشترین عملکرد دانه را بین ارقام مورد مطالعه داشت. میانگین عملکرد دانه ارقام هایولا401، آرجی اس003 و آپشن500 در سال زراعی 84-1383 به ترتیب 3984، 3552 و 3266 کیلوگرم در هکتار، در سال زراعی 85-1384 به ترتیب 4035، 3109 و 2908 کیلوگرم در هکتار و در سال زراعی 86-1385 به ترتیب 4093، 2500 و 1497 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج این مطالعه نشان داد که آرجی اس003 می تواند به عنوان یک رقم مناسب در کنار هیبرید هایولا401 در منطقه گنبدکشت شود.