بازخوانی سفرنامه ها به منظور مطالعه معماری گرمابه ها در تاریخ ایران

بدون شک، سفرنامه ها یکی از مهم ترین اسناد موجود درباره تاریخ ایران هستند که ترجمه، بازخوانی و تحلیل مطالب آن ها می تواند در روشن شدن نقاط تاریک پیشینه ما کمک شایانی بنماید. به جهت قلت منابع مکتوب، در ضرورت و اهمیت تدقیق در بازخوانی سفرنامه ها، نمی توان تردیدی روا داشت.
همچنین می دانیم که از حمام های قدیمی، آثار چندانی بر جای نیست زیرا بنا به دلایل گوناگون، حمام ها از آسیب پذیر ترین گونه های معماری هستند که همواره مورد تغییر یا تخریب قرار گرفته اند. به همین دلیل، اشارات موجود در سفرنامه ها، اهمیتی دو چندان می یابند. مقاله حاضر، برخی از مهم ترین سفرنامه ها را با نگاهی تحلیلی و تطبیقی، در جستجوی وجوه معمارانه گرمابه ها پیموده؛ و وجوه مردم شناختی حمام ها را به فرصتی دیگر وانهاده است. روش پژوهش، روش تاریخی است. از منظر هدف نیز پژوهش حاضر را می توان یک تحقیق توصیفی تطبیقی دانست. در گردآوری اطلاعات نیز شیوه کار بر مطالعه اسنادی و کتابخانه ای استوار است.
نتایج حاصل نشان می دهد که در سفرنامه های مورد بررسی، 281 بار به وجوه گوناگون معماری حمام ها اشاره شده است. مجموعه سفرنامه های ناصرالدین شاه با 34، سفرنامه پولاک با 26، و سفرنامه دروویل با 24 مورد اشاره، دارای بیشترین فراوانی درباره معماری حمام ها هستند.