خودکارامدی: مفهومی عملکردی و تاثیرگذار در کنترل دیابت نوع 2

خودکارامدی به عنوان یک متغیر روانی- اجتماعی در حوزه دیابت، از مواردی است که می تواند در انواع پیامدهای این بیماری به صورت مطلوب یا نامطلوب تاثیرگذار باشد. این پژوهش با هدف تعیین میزان خودکارامدی و عوامل موثر بر آن در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 انجام گرفت.
مطالعه توصیفی- تحلیلی حاضر در سال 1390 به مدت 4 ماه انجام شد. جامعه مورد مطالعه، بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 مراجعه کننده به یکی از مراکز دیابت شهر اصفهان بودند. حجم نمونه 140 نفر و به روش نمونه گیری مستمر (متوالی) انتخاب شد. میزان خودکارامدی بیماران با استفاده از پرسش نامه دو قسمتی شامل اطلاعات دموگرافیک و مرتبط با بیماری (12 گویه) و ابزار استاندارد خودکارامدی (8 گویه) بر اساس مقیاس ده درجه ای لیکرت اندازه گیری گردید. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار 11.5SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
میانگین سنی بیماران 82/7 ± 23/53 سال (75-37 سال) و طول مدت بیماری شرکت کنندگان در این مطالعه 63/5 ± 19/7 سال (20-1 سال) گزارش گردید. میانگین و انحراف معیار خودکارامدی 27/9 ± 29/36 و میزان امتیاز خودکارامدی بین 19 و 56 متغیر بود. در مجموع 6/58 درصد بیماران مبتلا به دیابت دارای خودکارامدی پایین بودند. یافته های مطالعه نشان داد که وضعیت تاهل (01/0P <)، سطح تحصیلات (04/0 = P)، وضعیت سلامتی عمومی فرد از دیدگاه خود (04/0 = P)، طول مدت ابتلا به دیابت (02/0 = P) و HbA1C (02/0 = P) با خودکارامدی ارتباط معنی داری داشتند؛ به طوری که افراد متاهل، دارای تحصیلات بیشتر، وضع سلامتی مطلوب و مدت زمان بیشتر ابتلا به دیابت دارای خودکارامدی بالاتری بودند و با افزایش خودکارامدی میزان HbA1C کاهش یافت.
با توجه به این مورد که خودکارامدی به عنوان یکی از عوامل موثر و کلیدی در کنترل دیابت به شمار می رود و این که درصد چشمگیری از بیماران مورد مطالعه از امتیاز خودکارامدی پایینی برخوردار بودند، ضرورت انجام مداخلات آموزشی با بهره گیری از مدل های آموزش بهداشت و ارتقای سلامت با تمرکز بر سازه خودکارامدی اجتناب ناپذیر می نماید.