تولید پینه و باززایی گیاه کامل در سه توده بومی زیره سبز ایرانی

زیره سبز با نام علمی Cuminum cyminum، گیاهی یکساله از خانواده چتریان است که در ایران به صورت توده های بومی کشت می شود. این گیاه یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی و با ارزش اقتصادی بالا می باشد. در این پژوهش از سه توده زیره سبز تهیه شده از استان های خراسان، کرمان و فارس استفاده گردید. ریز نمونه ها که شامل قطعاتی از کوتیلدون و هیپوکتیل حاصل از بذور جوانه زده بودند، در محیط کشت گامبورگ با ترکیبات هورمونی مختلف کشت شدند. آزمایش به-صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی پیاده گردید. فاکتورهای مورد استفاده شامل هورمون NAA با سه غلظت 2/0، 4/0 و 6/0 میلی گرم در لیتر، IAA با دو غلظت 2/0 و 4/0 میلی گرم در لیتر و BAP با غلظت صفر و 1/0 میلی گرم در لیتر و سه توده بومی زیره بودند. نتایج آزمایش نشان داد که هر سه توده تولید پینه های فشرده، سخت و به رنگ سفید مایل به سبز نمودند. با واکشت پینه ها به محیط تازه مراحل تولید جنین های رویشی از قبیل کروی، قلبی، نیزه ای و لپه ای شکل مشاهده شد. سپس جنین ها تولید نوساقه نمودند. نو ساقه های طویل شده به طول یک تا دو سانتی متر پس از بریده شدن از روی پینه به محیط ریشه زایی MS همراه با 2/0 میلی گرم در لیتر IAA منتقل و همه آن ها ریشه دار شدند. گیاهچه های ریشه دار شده نهایتا به گلدان های حاوی خاک شنی و خاک برگ استریل به نسبت 1:1 انتقال داده شدند. پس از 20 تا30 روز گیاهچه ها تولید گل نمودند. هیچ گونه گیاه فاقد کلروفیل مشاهده نشد و همه گیاهان از نظر ظاهری سالم بودند. در این پژوهش توده خراسان با ترکیب هورمونی 4/0 میلی گرم در لیتر IAA + 2/0 میلی گرم در لیتر NAA + 1/0 میلی گرم در لیتر BAP بیشترین پینه زایی و باززایی را نشان داد.