اثر تنش شوری بر جوانه زنی، رشد رویشی و مقادیر یونی سیاه دانه (Nigella Sativa L.)

به منظور ارزیابی واکنش اجزای جوانه زنی و رشد رویشی سیاه دانه به تنش شوری دو آزمایش جداگانه انجام گردید. آزمایش جوانه زنی در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار سطح شوری 4، 8، 12 و 16 دسی زیمنس بر متر نمک کلرید سدیم و آب مقطر به عنوان شاهد انجام شد. در آزمایش گلدانی دو فاکتور روش اعمال شوری در دو سطح (شامل شوری آب و شوری خاک) و غلظت نمک در پنج سطح (شامل 0، 4، 8، 12 و 16 دسی زیمنس بر متر) و در چهار تکرار به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی بررسی گردید. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که سطوح مختلف شوری اثر معنی داری را بر درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، وزن خشک ریشه چه، وزن خشک ساقه چه، طول ساقه، تعداد برگ، وزن خشک، کلروفیل، غلظت یون های سدیم، پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم دارد. با افزایش شوری تمام صفات مذکور (به استثنای غلظت سدیم و پتاسیم) در آزمایش جوانه زنی کاهش یافتند به گونه ای که بالاترین مقدار هر یک از صفات مربوط به تیمار شاهد و کمترین آن متعلق به تیمار 16 دسی زیمنس بر متر بود و تنها غلظت یون سدیم با اضافه شدن شوری افزایش یافت. همچنین در آزمایش جوانه زنی، یون پتاسیم تا شوری 8 دسی زیمنس بر متر افزایش و سپس کاهش یافت. در آزمایش دوم، در همه صفات اندازه گیری شده اثر مخرب آب شور بیشتر از خاک شور بود. با توجه به نتایج بدست آمده به نظر می رسد گیاه سیاه دانه در مرحله جوانه زنی تا شوری 12 دسی زیمنس را تحمل می نماید که علت احتمالی آن وجود مکانیسم تجمع یون های پتاسیم در اندام گیاهی می باشد، اما در مرحله رشد رویشی این آستانه به 4 دسی زیمنس بر متر شوری می رسد که بیانگر لزوم بررسی پاسخ گیاهان به شوری در هر دو مرحله جوانه زنی و رشد رویشی هنگام اصلاح گیاهان برای مقاومت به شوری می باشد.