نقد و بررسی کارکرد انواع قهرمانان در قصه ی بلند عامیانه ی جنیدنامه

جنیدنامه، پیش درآمد داستان بلند ابومسلم نامه، داستانی نیمه حماسی- نیمه غنایی از نوع عامیانه است که ماجرای تلاش های موازی سیدجنید، جد خیالی ابومسلم خراسانی، در راه رسیدن به معشوق (رشیده ی پری) و مسلمان کردن ساکنان سرزمین های فراواقعی قصه را بیان می کند. در این قصه، قهرمان از یک سو به پیامبر (ص) و ائمه ی اطهار (ع) و از سوی دیگر، به پریان وابستگی نسبی پیدا می کند. هم چنین وی ضمن یافتن ابزار جادویی پهلوانان و پادشاهان حماسی و اسطوره ای ایرانی، وجهه ای ملی می یابد تا به این ترتیب، رویای فره ایزدی، پهلوانی و شاهی برای ابومسلم خراسانی، به عنوان انسانی قهرمان گونه و نه سرداری طغیان گر، محقق شود. در مقاله حاضر، پس از ارائه ی ساختار متن، انواع قهرمانان ثابت قصه که در دو گروه زمینی و فرازمینی دسته بندی شده اند، از نظر کارکرد و نقش مورد بررسی قرار گرفته است. حاصل کار نشان می دهد که در بازآفرینی سرگذشت شخصیت های تاریخی بر اساس ژانر قصه های کهن، پردازندگان با استفاده از جنبه های اساطیری، حماسی و عامیانه ی ایرانی و غیرایرانی، به خلق قهرمانی پرداخته اند که قدرت فرازمینیش، وی را از محدودیت انسان زمینی رهانده است تا به این ترتیب، سنت قهرمان پروری خود را در برابر تصورات بیگانگان، برتری دهند.