مطالعه عوامل تاثیرگذار بر نوسانات تراز آب خزر جنوبی

دریای خزر به عنوان بزرگترین دریای بسته جهان، از نظر بین المللی دارای اهمیت زیادی می باشد. از نظر منابع نفت و گاز بسیار مهم است. هم چنین نقش شاخصی در زمینه های کشتیرانی، بازرگانی، اقتصاد ملی داشته و تاثیر زیادی بر آب و هوا و اقلیم منطقه می گذارد. این دریا به علت تنوع آب وهوایی، میزان تبخیر و درون ریز آب های شیرین، شرایط اقلیمی بسیار متفاوتی دارد. هم چنین نوسان تراز آب دریای خزر، نقش اساسی در تغییرات و دگرگونی های مناطق ساحلی ایفا می کند که گاهی به صورت پیشروی و گاهی به صورت پسروی اتفاق می افتد.
یکی از مهمترین پدیده های دریای خزر، افزایش تراز آب آن در سال های اخیر می باشد. نوسانات تراز آب دریای خزر ممکن است حاصل عوامل مختلفی مثل تغییرات اقلیم، تغییر آب و هوایی حوزه آبریز، تغییر دبی رودخانه، بارش منطقه ای، تبخیر، دما، تنش باد، بالا آمدگی (surge)، تغییرات ریخت شناسی بستر دریا، تغییر در الگوی جابجایی اتمسفری و هم چنین فعالیت های بشری مثل ساخت سدها بر روی رودخانه های اصلی باشد. بیشتر مطالعات هواشناسی در منطقه دریای خزر و تراز آب با نتایج قابل قبولی همراه بوده است. در این تحقیق تغییرات تبخیر و بارش در 5 ایستگاه ساحل جنوبی دریای خزر برای سال های 2008 - 1993 مورد مطالعه قرار گرفته و عوامل موثر بر بارش، تبخیر و دما در این دوره زمانی تعیین گردیده است. تبخیر متوسط محاسبه شده در این دوره زمانی 9/922 میلی متر است که از تبخیر محاسبه شده برای دراز مدت (1007 میلی متر در سال)کمتر است. میانگین بارندگی در سال های مورد مطالعه برای مجموع پنج ایستگاه خزر جنوبی 6/1292 میلی متر است که از میزان بارش محاسبه شده برای دراز مدت (221 میلی متر در سال) بیشتر است. بنابراین در ساحل جنوبی دریای خزر، افزایش بارش وکاهش تبخیر می تواند نقش مهمی در افزایش تراز آب دریا داشته باشد. هم چنین شاخص آماری و همبستگی بین پارامترهای جوی در این تحقیق مشخص و مورد بحث قرار گرفته است.