ارتقای فعالیت بدنی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2: یک مداخله تئوری محور

فعالیت بدنی منظم خطر مرگ و میر در افراد مبتلا به دیابت را کاهش می دهد و از بروز عوامل ایجاد کننده بیماری های قلبی و عروقی جلوگیری می نماید. طراحی برنامه های تغییر رفتار در این افراد به منظور افزایش مهارت های رفتاری و ارتقای رفتارهای خودمراقبتی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف، بررسی تاثیر 8 هفته مداخله آموزشی طراحی شده بر اساس ترنس تئورتیکل مدل (Trans-theoretical model یا TTM) در ارتقای فعالیت بدنی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 شهر همدان انجام گرفت.
در یک مطالعه مداخله ای، 50 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 با میانگین سنی 64/6 ± 07/50 سال که از فعالیت بدنی منظم برخوردار نبودند و در مراحل پیش عملیاتی مدل مراحل تغییر قرار داشتند، شرکت کردند و به روش تصادفی به دو گروه مداخله (2 نفر) و شاهد (25 نفر) تقسیم شدند و پرسش نامه سنجش سازه های TTM را تکمیل نمودند. سپس برنامه آموزشی 8 هفته ای انجام فعالیت بدنی منظم برای گروه مداخله اجرا گردید؛ در حالی که گروه شاهد فقط آموزش های روزانه مرکز تحقیقات دیابت را دریافت می نمودند. بعد از یک ماه پیگیری، بیماران دوباره پرسش نامه های مربوط به پژوهش را تکمیل کردند. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS نسخه 16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج مطالعه نشان داد که بین گروه مداخله و شاهد قبل از انجام مداخله آموزشی هیچ گونه اختلاف معنی داری در انجام فعالیت بدنی منظم و سازه های TTM وجود نداشت. بعد از مداخله آموزشی، مراحل تغییر انجام فعالیت بدنی در گروه مداخله به طور معنی داری در مقایسه با گروه شاهد افزایش یافت (05/0 > P). همچنین نتایج نشان دهنده افزایش معنی دار در میانگین سازه های فرایندهای شناختی، فرایندهای رفتاری، تغییر و خودکارامدی درگروه مداخله در مقایسه با گروه شاهد بعد از انجام مداخله آموزشی بود (05/0 > P)، اما افزایش میانگین سازه توازن و تعادل در تصمیم گیری در گروه مداخله نسبت به گروه شاهد معنی دار نبود (05/0 < P). تفاوت معنی داری بین گروه مداخله و شاهد در به کارگیری سطوح فرایندهای تغییر شناختی و رفتاری بعد از مداخله آموزشی مشاهده گردید (05/0 > P)، اما این تفاوت در سطح خودارزیابی مجدد معنی دار نبود (05/0 < P).
نتایج پژوهش نشان داد که آموزش بیماران مبتلا به دیابت در زمینه انجام فعالیت بدنی بر اساس TTM در پیشرفت مرحله تغییر و اتخاذ رفتار فعالیت بدنی منظم بیماران موثر است. بنابراین طراحی و اجرای برنامه های آموزشی برای ارتقای فعالیت های بدنی بر اساس تئوری های تغییر رفتار به منظور بهبود کنترل و مدیریت دیابت نوع 2 توصیه می شود.