سطح بندی توسعه اقتصادی- اجتماعی شهرستان های استان آذربایجان غربی با استفاده از تحلیل های مکانی و قواعد تصمیم گیری GIS

سطح زندگی انسان با رشد و پیشرفت علم و دانش بشری همواره در حال پیشرفت بوده است، اما این رشد و توسعه در تمام مناطق و سکونتگاه های انسانی یکسان نبوده و در نتیجه آن جوامع مختلفی با سطح توسعه اجتماعی- اقتصادی متفاوت ایجاد شده است که در سطح ملی استان های توسعه یافته و در حال توسعه نمونه هایی از آن به شمار می آید. ارزیابی سطح توسعه اقتصادی به منظور آگاهی از شرایط و وضعیت موجود اقتصادی و برنامه ریزی برای توسعه اقتصادی و رفع نابرابری ها اهمیت زیادی دارد. در تحقیق حاضر تلاش شده است، نسبت به ارزیابی و سطح بندی توسعه اقتصادی- اجتماعی در شهرستان های استان آذربایجان غربی اقدام گردد. برای این منظور از تحلیل های مکانی و قواعد تصمیم گیری چندمعیاره GIS استفاده شده است که امکان مدلسازی در مطالعات ارزیابی توسعه اقتصادی- اجتماعی را فراهم می آورد. با وجود قابلیت های بالای تکنولوژی GIS در مطالعات اقتصادی و برنامه ریزی، متاسفانه در سطح کشور از توابع تحلیلی آن به صورت اصولی برای مدلسازی شرایط توسعه اقتصادی و اجتماعی بهره کافی برده نشده است. بر این اساس مهم ترین هدف تحقیق حاضر معرفی GIS به عنوان یک تکنولوژی کارآمد در مطالعات اقتصادی و خصوصا ارزیابی سطح توسعه اقتصادی و اجتماعی می باشد. برای این منظور ابتدا هر یک از شاخص های اقتصادی در محیط GIS در قالب لایه های اطلاعاتی مدلسازی شده و در پایگاه اطلاعات مکانی طراحی شده ذخیره گردید. در مرحله بعد نقشه های مربوطه با استفاده از توابع فازی استاندارد سازی شد و با توجه به تنوع شاخص های اقتصادی، نسبت بهره مندی هر یک از شهرستان ها از عملکرد شاخص ها، به درصد از کل محاسبه گردید و برای این منظور از عواملی همچون مساحت، تراکم در واحد سطح و جمعیت نیز استفاده شد. پس از آماده سازی نقشه ها، از تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شده و وزن های استاندارد برای همپوشانی وزن دار لایه های اطلاعاتی استخراج شد و برای کسب اطمینان از نسبت سازگاری لایه های اطلاعاتی در مدل سطح بندی توسعه اقتصادی و اجتماعی، نسبت به ارزیابی نسبت توافق اقدام شد و مقدار آن 02/0 محاسبه شد. در نهایت نسبت به همپوشانی وزن دار با چهار روش منطق بولین، WLC،SAW و AHP اقدام شده و نقشه های سطح بندی توسعه اقتصادی و اجتماعی در سطح استان آذربایجان غربی استخراج شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که شهرستان های استان را از لحاظ سطح توسعه می توان در 5 گروه طبقه بندی نمود. در بین این گروه ها شهرستان ارومیه در گروه اول قرار و شهرستان خوی در جایگاه دوم قرار گرفته است. سایر شهرستان ها شرایط متوسط و پایینی را از نظر سطح توسعه اقتصادی دارا هستند.