بررسی تطبیقی عدالت ایرانیان در شاهنامه ی فردوسی و منابع عربی

در کاخ شکوهمند «شاهنامه»، دادگری، صدرنشین، و ستم ستیزی از ستون های این کاخ باشکوه است. شباهت حیرت آور عدالت خواهی ایرانیان در شاهنامه و منابع عربی، نشان از سرچشمه های فرهنگی و فکری مشترکی دارد که این دو منبع کاملا متفاوت از آن سیراب شده-اند. فردوسی، شاهنامه را با انگیزه ی ایران دوستی، در قالب سبک ادبی حماسه و به زبان فارسی سروده است؛ حال آنکه منابع عربی با انگیزه های دینی، تاریخی، اخلاقی و ادبی نوشته شده و موضوعات ایرانی به شکل اشاره و جمله های معترضه در لایه های پنهان این متون دیده می شود. تفاوت فاحش بین شاهنامه و متون عربی از یک سو و شباهت بسیار نزدیک موضوع عدالت ایرانیان در هر دو منبع، نشان از زاویه ی جدیدی در شناخت واقعی شاهنامه دارد؛ زیرا منابع عربی به منزله ی «سر دلبران در حدیث دیگران»، علاوه بر تبیین موضوع عدالت خواهی در ایران باستان، بیان کننده میزان انصاف، امانتداری و واقع نگری فردوسی در ارائه ی مبانی و اصول فکری و فرهنگی ایرانیان و برائت وی از شایبه ی گزافه گویی و تعصب ایرانی است.