معرفی رویشگاه مناسب از بین رویشگاه های جنگلی، اکوتون و مرتعی به عنوان منبع بذر خاک در راستای پروژه های احیا پوشش گیاهی (مطالعه موردی: حوزه واز)

این مطالعه با هدف بررسی اثر نوع رویشگاه بر روی غنای گونه ای و تراکم بانک بذر خاک و معرفی رویشگاه مناسب جهت استفاده از بانک بذر خاک آن جهت اصلاح مناطق تخریب یافته در حوزه واز (رشته کوه البرز مرکزی) انجام شد. بدین صورت که سه رویشگاه جنگلی، اکوتون و مرتعی در حوزه واز انتخاب شد و در هر رویشگاه 7 ترانسکت 100 متری به صورت عمود بر جهت شیب با فاصله 25 متر از یکدیگر و در طول هر ترانسکت 10 پلات 2 متر مربعی مستقر گردید. در هر پلات 10 تکرار نمونه خاک توسط اوگر از دو عمق 5-0 و 10-5 برداشت گردید. سپس نمونه های خاک به گلخانه منتقل و در بستر حاوی ماسه استریل کشت داده شد. این کار به مدت 6 ماه ادامه یافت و هر دو هفته یک بار بذور ظهور یافته شناسایی، شمارش و حذف شد. جهت بررسی اثر نوع رویشگاه، عمق خاک و اثر متقابل آنها بر روی غنای گونه ای و تراکم بانک بذر از آزمون GLM استفاده شد. غنای گونه ای و تراکم بانک بذر هر عمق خاک در رویشگاه های مختلف به صورت جداگانه با ANOVA مقایسه شد. نتایج نشان داد اثر رویشگاه و عمق خاک و همچنین اثر متقابل آنها بر روی غنای گونه ای و تراکم بذر خاک معنی دار بود. در عمق سطحی به ترتیب بیشترین غنای گونه ای و تراکم بذر مربوط به محدوده اکوتون، مرتع و جنگل بود. در عمق پایینی، رویشگاه مرتعی و اکوتون به همراه یکدیگر به طور معنی داری دارای غنای گونه ای بیشتری نسبت به رویشگاه جنگلی بودند و بیشترین میزان تراکم بذر مربوط به مرتع، کمترین مربوط به جنگل بود. بطور کلی به رغم اثر منفی رویشگاه جنگلی (قسمت های مرکزی جنگل) بر روی خصوصیات بذر خاک قسمت های مرزی بین جنگل مرتع پناهگاه خوبی برای تشکیل بانک بذر خاک می باشد. از طرف دیگر با توجه به تخریب خاک و پوشش گیاهی در اثر فرسایش آبی و چرای دام (گاو و گوسفند) در مراتع بالادست، علاوه بر اهمیت بانک بذر موجود در خاک محدوده اکوتون در حفظ ذخایر ژنتیکی از آن می توان در احیا پوشش گیاهی استفاده نمود و اقدامی بیولوژیک در راستای حفاظت و احیای خاک منطقه انجام داد.