بازتاب نقش چهارباغ در قالی های باغی در غرب ایران با تاکید بر نمونه هایی از استان کردستان

باغ و قالی از قدیمی ترین پدیده های ایرانی ها در سیر تاریخ است. نشانه هایی وجود دارد مبنی بر این که باغ و فرش ارتباطی تنگاتنگ با هم داشته اند. در ایران دست کم از دوره های هخامنشی و ساسانی در پیش از اسلام، و همچنین از دوره های ایلخانی، تیموری و به ویژه دوره صفوی آثار مهمی از چهارباغ های قدیمی به جا مانده است. به موازات باغ سازی به سبک چهارباغ، حضور قالی های طرح گلستان یا چهارباغی نیز در دوره هایی از تاریخ ایران پررنگ و چشمگیر است. هر چند که از قالی های چهارباغی اواخر دوره صفوی تعداد زیادی باقی نمانده، ولی نمونه های انگشت شمار موجود، گسترش این سبک قالی را که بازتابی از نقش چهارباغ است، نشان می دهد. نمونه هایی از قالی های با طرح چهارباغی در غرب ایران و به ویژه در کردستان وجود دارند که تعدادی از آنها اکنون زینت بخش موزه ها و کلکسیون های خصوصی در بیرون از مرزهای ایران هستند. با بررسی این نوع قالی ها و چهارباغ های این منطقه در خواهیم یافت که این ارتباط دیرینه است. آثار موجود نشانگر تداوم طرح و نقش فرش چهارباغی و ساخت چهارباغ در منطقه غرب است که پایدارتر از سایر نقاط ایران بوده و تا اواخر دوره قاجار ادامه یافته است. شواهد مربوط به این ایده، قالی هایی باقی مانده با نام قالی های شمال غرب ایران با طرح چهارباغی یا گلستان بوده که با چهارباغ هایی در غرب ایران و به ویژه در شهرهای بیجار و سنندج در استان کردستان قابل مقایسه است. نمونه های این چهارباغ ها تا پنج دهه گذشته به صورت کامل وجود داشته است. بنابراین به نظر می رسد که بانیان و سفارش دهندگان چهارباغ و قالی های طرح گلستان از یک گروه اجتماعی بوده اند، و تصور می شود که آنها در زمره حاکمان محلی بوده باشند. در این نوشته به پیشینه چهارباغ، و قالی چهارباغی در استان کردستان، و ارتباط بین قالی چهارباغی و چهارباغ در استان کردستان پرداخته شده است.