بررسی اختلالات و مشکلات ناشی از نوبت کاری در یکی از صنایع خودروسازی

نوبت کاری سبب کاهش عملکرد، تغییر عادات غذایی افراد، افزایش خستگی و بی خوابی، اختلالات زندگی فردی و اجتماعی و اختلالات بهداشتی می گردد. کارگران صنایع خودروسازی بنا به ضرورت شغلی در نظام نوبت کاری مشغول به کارند. هدف از این مطالعه بررسی مشکلات بهداشتی، خانوادگی و اجتماعی کارگران این صنعت حیاتی کشور می باشد.
در این مطالعه توصیفی – تحلیلی 150 نفر از کارگران شاغل در یکی از صنایع خودروسازی شهر تهران به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه Survey of Shift Worker (SOS) بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار (Statistical Package for Social Sciences)SPSS ویرایش 18 و از آمار توصیفی و آزمون آماری کای دو استفاده شد.
نتایج نشان داد که بالاترین میزان شیوع مشکلات ناشی از نوبت کاری مربوط به اختلال در زندگی خانوادگی، فردی و اجتماعی نوبت کاران بود (90%<). شیوع مشکلات گوارشی 82% بود. مشخص شد افرادی که نظام نوبت کاری را به گونه ای دلخواه انتخاب نموده اند نسبت به افرادی که به اجبار در این نظام کار می کنند رضایت شغلی بیشتری را دارند (001/0P<). همچنین برنامه نوبت کاری چرخشی منظم رضایت شغلی بیشتری را نسبت به برنامه های چرخشی نامنظم ایجاد می کند (001/0P<).
انتخاب افراد به طور داوطلبانه در نظام شیفت کاری و وجود برنامه های چرخشی منظم سبب افزایش رضایتمندی افراد و ایجاد مشکلات کمتر نسبت به برنامه های چرخشی نامنظم می گردد. همانطور که از نتایج پیداست مشکلات بهداشتی و اجتماعی در کارگران این صنعت حیاتی کشور بالاست. بنابراین پیشنهاد می گردد تصمیماتی را از جمله کوتاه نمودن دوره چرخش نوبت ها (تغییر دو روزه نسبت به هفتگی)، آموزش نوبت کاران در مورد اثرات بهداشتی نوبت کاری و کوتاه نمودن ساعات شیفت شب اتخاذ نموده تا این مشکلات تا حد امکان کاهش یابند.