ارزیابی عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم در شرایط مختلف محیطی

این تحقیق به منظور بررسی آثار متقابل ژنوتیپ در محیط و واکنش تعداد 3 رقم و 17 لاین گندم به شرایط محیطی مختلف انجام گردید. ژنوتیپ ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در3 منطقه (اصفهان، کرمانشاه، ورامین) کشت شدند. با توجه به نتایج حاصل از تجزیه واریانس ساده برای عملکرد دانه مشخص شد که در هر سه منطقه مورد آزمایش تفاوت معنی داری بین ارقام وجود دارد. سپس با توجه به معنی دار نبودن واریانس های خطا، تجزیه واریانس مرکب برای مناطق مورد بررسی انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب برای عملکرد دانه نیز نشان داد که تفاوت معنی داری برای اثرات ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل ژنوتیپ در محیط وجود دارد. با توجه به معنی دار شدن اثر متقابل ژنوتیپ در محیط برای گروه بندی دقیق ژنوتیپ ها در شرایط مختلف محیطی و تعیین پارامترهای سازگاری و پایداری عملکرد دانه از روش های اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا و مدل ابرهارت و راسل استفاده شد. بر اساس پارامترهای ابرهارت و راسل لاین های 14 و 15 دارای سازگاری عمومی مطلوبی بودند. بر مبنای روش های ریک و شوکلا نیز نتایج مشابهی بدست آمد و لاین های 15، 16، 19 و 6 دارای عملکرد مطلوبی بودند و سهم کم تری در اثر متقابل ژنوتیپ در محیط داشتند و لذا به عنوان لاین های پایدارتر شناخته شدند. همچنین ژنوتیپ های 9، 8، 7، 11 و 4 سازگاری خصوصی به محیط کرمانشاه نشان دادند.