نگرشی گفتمانی به مشارکت زنان در انقلاب اسلامی

موضوع مشارکت زنان در عرصه های اجتماعی- سیاسی یکی از موضوعات مهم مطالعات علوم اجتماعی است. این امر زمانی تشدید می شود که بخواهیم این امر را در بستری انقلابی بررسی نماییم. مشارکت گسترده زنان در انقلاب اسلامی ایران، ناظران خارجی را برانگیخت. سوال اصلی مقاله حاضر این است که چگونه گفتمان انقلاب اسلامی برخلاف دو گفتمان پیشین خویش یعنی گفتمان های سنتی و مدرنیزاسیون، باعث جذب و متعاقبا مشارکت سیاسی زنان در عرصه ی اجتماعی- سیاسی در ایران گردید؟ مقاله ی حاضر برآن است تا با استفاده از امکانات مفهومی روش تحلیل گفتمان این مساله را بکاود. بنابراین سه گفتمان سنتی، مدرنیزاسیون و انقلاب اسلامی، در دو سطح تعاملات درون گفتمانی و بیرون گفتمانی مورد مطالعه قرار می گیرند. فرضیه ی اصلی این مقاله این است که در سطح درون گفتمانی، گسستگی در مفصل بندی دو گفتمان سنتی و مدرنیزاسیون و اتخاذ استراتژی های طرد و حذف در قبال دیگری و در سطح بیرون گفتمانی زمینه ناتوانی آن ها در حفظ مخاطبان سابق و جذب مخاطبان جدید در سال های قبل از انقلاب فراهم گردید. از سوی دیگر ماهیت سنتزی مفصل بندی گفتمان انقلاب اسلامی در سطح درون گفتمانی و اتخاذ استراتژی برخورد نقادانه و ایجابی با دیگری مبتنی بر اقتضائات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه، معنا و هویت سیاسی و اجتماعی جدیدی برای زن ایرانی رقم زد. این بازتعریف زن به نوبه ی خود توانست تعداد زیادی از زنان را وارد عرصه ی مبارزه علیه حکومت وقت نماید که نمادی سنتی یعنی حجاب را به عنوان سمبل مبارزه برگزیده بود.