پدیده دیاپیریسم نمکی و تاثیر آن بر آلودگی منابع آب با تاکید بر ایران

یکی از مهمترین مشکلات و بحران های حال و آینده جهان به ویژه کشور ایران، بحران کمبود، آلودگی و محدودیت منابع آب شیرین می باشد. به ویژه اینکه همین مقدار منابع آب کمی هم که در ایران وجود دارد به علت بسیاری عوامل طبیعی و انسانی، آلوده و غیرقابل استفاده و مصرف می شوند. یکی از مهمترین مشکلات منابع آب شیرین، آلوده و شور شدن آنها توسط عوامل مختلف طبیعی است. در ایران رودخانه های بسیاری وجود دارند که در قسمت منشا و سرچشمه، آب آنها دارای کیفیت مطلوب بوده، ولی در قسمت های وسطی و انتها آب آنها به علت پاره ای عوامل کیفیت خود را از دست داده و غیر قابل استفاده می شوند. عوامل طبیعی بسیاری در شوری آب این رودها، از جمله تشکیلات زمین شناسی شور، گنبدهای نمکی، طی یک مسافت طولانی و شستن رسوبات سازندهای مختلف، دمای بسیار بالای منطقه و تبخیر بیش از حد و... دخیل می باشند که می توان یکی از مهمترین عوامل را عامل گنبدهای نمکی برشمرد که به علت موقعیت زمین شناسی و جغرافیایی ایران در بیشتر نقاط کشور به ویژه قسمت ایران مرکزی، جنوب و شمال غرب مشاهده می شوند. از جمله رودهایی که دارای چنین مشکلی می باشند، می توان حبله رود در گرمسار، آجی چای (تلخه رود) در آذربایجان، دهرم (از شاخه های رود مند) در استان فارس، دالکی و بسیاری دیگر را نام برد، که سالانه به طور متوسط چندین هزار تن املاح و نمک از طریق شستشوی سازندها و گنبدهای نمکی موجود در مسیر این رودها وارد آب آنها شده و کیفیت آب را به طور کلی تغییر می دهند که در صورت انجام پاره ای اعمال از جمله تغییر مسیر شاخه های شور و یا شیرین، جلوگیری از ریختن آب چشمه های شور به درون رودهای شیرین، کانالیزه کردن مسیر رود های شیرین و...، می توان این منابع مهم و کمیاب را احیا و بازسازی کرد تا آب این رودها حداقل قابل مصرف برای کشاورزی و یا صنعتی و پروژه های عمرانی و... در قسمتهای میان رود و پایان رود گردد.