نقش زبان در شکل گیری توهمات از نگاه بارکلی

از نگاه بارکلی اساسا تصورات انتزاعی از حیث منطقی امکان پذیر نیستند، زیرا هیچ تعینی ندارند. برای مثال تصور انتزاعی رنگ، نه سفید است، نه سیاه، نه سرخ، نه سبز و... بدین سان این تصور در واقع وجود ندارد، زیرا متناقض خواهد بود. علاوه بر این کارکردهایی که برای تصورات انتزاعی در نظر گرفته می شوند، قابل قبول نیستند؛ اولا تصورات انتزاعی چندان به کار برقراری ارتباط میان مردمان نمی آیند. زیرا عموم مردم بی آنکه از این تصورات آگاهی داشته باشند، به آسانی با یک دیگر به گفتگو می نشینند. ثانیا تصورات انتزاعی در گسترش علوم و شناخت نقشی ندارند، زیرا مفاهیم و قوانین کلی علوم نه از طریق انتزاع، بلکه به واسطه جایگزین بارکلی، یعنی نمایندگی تصورات جزیی صورت می گیرد. ثالثا تصورات انتزاعی ارتباط نام های کلی و اشیای جزیی را حاصل نمی کنند. زیرا اگر نام های کلی از طریق انتزاع فراهم آمده باشند، کاملا فاقد تعینند و بنابراین با اشیای جزیی مناسبتی نخواهند داشت. اما بارکلی به جای آموزه انتزاع به نمایندگی تصورات جزیی معتقد است. به اعتقاد وی وقتی نامی کلی را به زبان می آوریم، مصداقی جزیی از این نام به ذهن می آید و نماینده تمام مصادیق دیگر آن محسوب می شود. به دیگر سخن چنان نیست که ما در ذهن خویش تصوری کلی، تعین نایافته و انتزاعی (یعنی منتزع از هر خصوصیتی) داشته باشیم. در واقع و بنا به اصطلاح بارکلی هر تصوری جزیی است. اما به نظر می رسد که جایگزین بارکلی چندان کار آمد نیست. زیرا لازمه آن داشتن تصوراتی کلی و پیشینی است.