تاملی در منابع اطلاعات و مفهوم منبع در آثار تاریخی مسلمانان

شناخت منابع، مفهوم منبع و شیوه گردآوری اطلاعات در تالیفات تاریخی مسلمانان، از جمله ملزومات پژوهش در زمینه تاریخ نگاری است. گستره این گونه پژوهش ها، رویکردی موردی به مطالعه و بررسی آثار تاریخی را موجب می گردد. تاریخ بیهق از جمله آثار مشهور فارسی در تاریخ محلی ایران است که سرچشمه اطلاعات آن را منابع متنوعی تشکیل می-دهد. پژوهش حاضر، ضمن واکاوی منابع تاریخ بیهق، به نحوه گردآوری و چگونگی بهره گیری مولف از هر یک از منابع و تفسیر وی از منبع تاریخی می پردازد. این پژوهش نشان می دهد که به رغم آن که مولف منابع خود را شنیده ها و کتاب ها دانسته است، منابع متنوع دیگر نیز، همچون باستان شناسی، مشاهدات و اسناد، مورد استفاده وی قرار گرفته اند. لیکن استفاده ناآگاهانه از منابع اخیر، میزان بهره گیری مولف را تا حد ذکر نام و نقل صرف اطلاعات تقلیل داده است.