تحلیل نقشه فرش های شکارگاهی محمدحسین مصورالملکی بر مبنای فرش های شکارگاهی دوره صفوی

در اواخر حکومت قاجار، بار دیگر طراحی نقشه فرش در اصفهان به دست تعدادی از هنرمندان طراح مانند میرزا آقا امامی و محمدحسین مصورالملکی احیا شد. محمدحسین مصورالملکی معروف به حاج مصورالملکی که از هنرمندان شاخص اواخر قاجار و اوایل دوره بعد به شمار می رود، هم در نقاشی و هم در طراحی فرش به ابداع و نوآوری روی آورد. از سویی در کار وی توجه به سنت های طراحی و نقاشی صفوی جلوه برجسته ای دارد. در همین راستا، مصورالملکی در طراحی نقشه فرش به برخی نقشه های فراموش شده صفوی از جمله شکارگاه پرداخت. در این مقاله، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی نقشه فرش های شکارگاهی مصورالملکی پرداخته شد و در همین راستا برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای سود جسته شد. بررسی این نقشه ها آشکار ساخت که مصورالملکی در عین حال که نقوش شکارگاهی صفوی را وارد فرش بافی معاصر اصفهان کرد، به سبب نگرش خاص خود، تغییر و تحولاتی در آن به عمل آورد. از جمله این تحولات، تغییر ترکیب بندی به قالب عمودی و ایجاد افق رفیع در متن شکارگاه بود. وی در این نقشه ها واقع گرایی را مطمح نظر قرار داد و علاوه بر استفاده از برخی عناصر تصویری جدید، مسئله تفکیک بین پس زمینه یا متن و عناصر شکارگاهی را که در فرش های دوره صفوی وجود داشت، با تغییر عناصر پس زمینه از بندهای افشان به گل بوته ها و درختچه های کوچک، حل نمود. در واقع امر، کار او را می توان ایجاد ارتباط منطقی بین طراحی فرش اصفهان در نیمه سده چهاردهم ه.ش. با سنت های تصویری پیشین دانست.