همگرایی اسطوره و عرفان

از دیرباز و از نخستین ادوار رشد تدریجی و بلوغ فکری بشر؛ انسان همواره در جستجوی مبانی و منابع بعضی از علوم در حوزه های گوناگون، به ویژه در حوزه علوم انسانی بوده است. و در همین فرایند چه بسا در اندیشه کشف رمز و رازهای مرتبط با همگرایی این علوم نیز بوده باشد. بی گمان خاستگاه اغلب علوم انسانی از وجوه مشترک برخوردارند، ولیکن در ادامه به جهت گسترش دامنه آن ها، این گونه به نظر می رسد که سرچشمه های تکوین و شکل گیری آن ها باید متفاوت باشد.
لذا مقوله هایی مانند اسطوره و عرفان، اگرچه دارای رویکردهای به ظاهر متفاوت هستند، اما همگرایی این دو در مواضع متعدد به ویژه در بعد تاویل پذیری، نمادین بودن زبان، مبانی شناخت، تقدس و کیفی بودن زمان و مکان، دین گرایی و سنت شکنی بر کسی پوشیده نیست.
وجوه اشتراک در این همگرایی اگر چه هر یک دارای برجستگی های ویژه ای است که در تقریب این دو مفهوم نیز تاثیرگذارند، اما میزان و کمیت اثربخشی تمامی وجوه یکسان نمی نماید. در این میان وجوهی مانند: تاویل پذیری، نمادین و استعاری بودن زبان در دو مفهوم اسطوره و عرفان و نیز مبانی شناخت و معرفت شناسی و کیفی بودن زمان و مکان در قیاس با سایر وجوه دیگر، از جایگاه برتر برخوردار می باشند. به نظر می رسد که مقوله های از جمله: دین گرایی، هنر گرایی، روایت گری، سنت شکنی و تاثیر متقابل معنایی؛ هر یک در جایگاه خود، در تعمیق این همگرایی بی تاثیر نباشند. البته با اندکی تامل بیشتر شاید بتوان به وجوه دیگری در این همگرایی دست یافت، که نگارنده به جهت پرهیز از اطناب در کلام، به همین اندازه بسنده می نماید.