مفهوم بیماری و تاثیر آن در مسوولیت اطباء در ادوار مختلف تاریخ

پیوند پزشکی با حقوق و امور مذهبی موجب شده بود که اطبا در ازمنه قدیم، افزون بر جنبه علمی، جنبه مذهبی نیز داشته باشند. بلاتردید، در آغاز، طبابت با سحر و جادو عجین بوده است. در دوران باستان به جهت شیاع این فکر که امراض ناشی از خشم خدایان هستند، معمولا مسوولیتی متوجه اطبا نمی شد. البته از نقطه نظر تاریخی، مسوولیت طبیب دارای قدمتی طولانی است، به طوری که ردپای آن را می توان در تمدن های اولیه مانند پادشاهی بابل یافت. در روزگاری که بشر از شناخت واقعیت امراض عاجز بود؛ درمان امراض در تمام زمینه های طبی در ابتدا جادوگری و افسون بوده که در واقع تلفیقی از چاره اندیشی بشر و اعتقادات او بوده است. مسلم است که در این دوره به جهت نگاه خاصی که به ماهیت و منشا مریضی و نوع درمان داشتند، هیچ گونه مسوولیتی برای متصدیان این امور طبیب، قابله و بیطار قائل نبودند. متعاقبا که تمدن پیشرفت کرد و طبابت از خرافات و اعتقادات مذهبی منفصل و منفک شد، تدریجا برای اطباء مسوولیت قائل شدند. در یونان و بابل باستان در برخی دوره ها برای امراض ماهیت مادی متصور بودند و بالطبع برای طبیبان در صورت ایراد خسارت، مسوولیت قائل بودند. در ایران باستان اساسا ماهیت نگاه به سلامتی و مریضی متفاوت بوده و چند دیدگاه نسبت به علت مریضی وجود داشته که وجه غالب آن مادی بودن علت مریضی است. در فقه اسلامی، اطباء به موجب روایات منقول، مسوول بودند. در این دوره مسوولیت اطباء نسبت به دوره های قبل، بیش تر شفاف شده و حدود و ثغور آن مشخص تر شده است، زیرا شرع اسلام، مسوولیت های دقیق و قابل تاملی را برای آن ها در نظر گرفته بود که نقض هر یک از این وظایف، به مسوولیت آن ها منجر می شد.