ارتباط فرونشست های دشت مشهد با افت آب زیرزمینی

پدیده فرونشست به عنوان یکی از خطرهای ژئومورفیک طی سال های اخیر در قسمت هایی از سطح کشور و از جمله در بخش هایی از دشت مشهد به مرحله بحرانی رسیده است و برنامه های عمرانی و سازه ای و کشاورزی را با محدودیت شدید در این بخش ها مواجه کرده است. اگرچه گروهی از عوامل در ایجاد این پدیده موثر بوده اند ولی مهم ترین آن ها در دشت مشهد، عامل برداشت های بی رویه و بیش از حد مجاز آب زیرزمینی و ممانعت از نفوذ آب برگشتی شرب، صنعت و کشاورزی به دشت بوده است. دشت مشهد از نظر برداشت آب، حالت فوق بحرانی دارد و با توجه به رشد سریع فیزیکی شهر مشهد هر ماه شاهد تغییرات کند ولی بسیار مخاطره آور فرونشست (به ویژه در جنوب شرقی، طوس، قرقی، خواجه ربیع و شمال غرب) می باشیم. به طوری که در محدوده روستای حسن خوردو و در شمال غربی دشت مقدار افت سطح آب زیرزمینی طبق آمارهای ثبت شده به بیش از 30 متر در طول 24 سال آماربرداری می رسد. هدف اصلی این مقاله بررسی عوامل موثر در فرونشست دشت و تعیین افت سالانه سطح ایستابی در آبخوان دشت مشهد بر اثر برداشت بی رویه می باشد. از طرفی پیامدهای ژئومورفیک ناشی از پدیده سوبسیدانس (Subsidence) دشت نیز شناسایی و بررسی گردیده است. با استفاده از تکنیک راداری اینترفرامتری و عملیات GPS و آنالیز ارزیابی های انجام شده در قسمت هایی از آبخوان مشخص گردید که میزان افت سالانه سطح آب زیرزمینی دشت 47/1 متر و بیش ترین فرونشست ها و حفرات با اشکال ژئومورفیک متفاوت در بخش های مرکزی و جنوب شرقی آن رخ داده است.