ارزیابی چند متغیره تحلیل امنیت شهری بر مبنای فرآیند سلسله مراتبی

تحلیل امنیت در محیط شهری ارتباط تنگاتنگی با سازمان فضایی شهرها دارد. این سازمان فضایی در طول رشد تاریخی شهرها دچار تغییر و تحول شده است و کارکردهای متفاوتی را نیز در نظم و امنیت عمومی محیط شهری تحمیل کرده است. توسعه فضایی شهرها به صورت بافت های متمرکز یا حاشیه ای هر کدام راهبردهای متفاوتی را در درجه بندی، سازماندهی و نظم بخشی به امنیت عمومی پدید آورده است این موضوع مورد توجه برنامه ریزی فضایی شهرها و تئوری های جدید شهرسازی است کسانی که بر الگوهای امنیت محور به منظور بهبود کیفیت محیطی و کاستن از احتمال وقوع جرم تاکید می کنند. بر این اساس در تحقیق حاضر ارزیابی چند متغیره سازمان فضایی شهرها برای درجه بندی امنیت شهری انجام می پذیرد تا اولویت ها و نیازهای امنیتی را دسته بندی کند. شاخص های فضایی متعددی با اثرهای مستقیم و غیرمستقیم بر الگوهای امنیت شهری وجود دارند. در این تحقیق هفت شاخص به نام های فضاهای باز، تفکیک قطعات، بافت فرسوده، تراکم ساختمانی، تراکم جمعیت ساکن، تراکم جمعیت شاغل و مراکز فعالیت بر مبنای واحدهای تقسیم های شهری (منطقه بندی شهرداری مشهد) مورد توجه قرار گرفتند. این شاخص ها به صورت مقادیر استاندارد محاسبه شدند و سپس به منظور نظم بخشی فضایی و درجه بندی حساسیت امنیتی، توسط فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP وزن دهی شدند. در نهایت به ترکیب و تحلیل فضایی نتایج به دست آمده در محیط GIS پرداخته شد و درجه بندی و سطح بندی امنیت فضایی شهر مشهد بر مبنای مناطق شهری در سه سطح حساسیت امنیتی زیاد، متوسط و کم تولید گردید. نتایج به دست آمده نشان دادند که: 1- از بین شاخص های مورد بررسی، شاخص های بافت فرسوده، تراکم جمعیت ساکن و فضاهای باز به ترتیب بیشترین وزن موثر را در تعیین درجه حساسیت امنیتی مناطق شهر مشهد دارند. 2- از بین مناطق شهرداری مشهد مناطق ثامن، 4 و 3 از بیشترین درجه حساسیت امنیتی برخوردارند که این موضوع به دلیل تراکم بافت و جمعیت، مهاجرت پذیری آن ها و نیز نزدیکی به مجموعه حرم امام رضا قابل توجیه است. 3- مناطق 7 و 9 شهرداری به دلیل برخورداری از عرصه های وسیع فضاهای باز از درجه حساسیت امنیتی کمتری برخوردار شده اند، لذا می توانند به عنوان نواحی قابل استفاده در برنامه های پدافند غیرعامل مورد توجه باشند. در پایان خاطر نشان می شود که روش شناسی مورد استفاده تحقیق با انطباق آماری بر واحدهای خرد تقسیم های شهری نتایج بهتری نیز به دست می دهد که در پژوهش های آتی می تواند مورد توجه باشد.