ویژگی های رثا در شعر معری(بررسی موردی دالیه)

رثا یکی از درون مایه های مستقل شعری است که از گذشته های دور، نقشی پررنگ در صفحه شعر شاعران داشته است. رثا رهاورد تجربه عاطفی شاعر و ترجمان اوضاع اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی جامعه اوست که شاعر در آن، سوگ و سوزهای درون خویش را در غم فراق ابدی عزیزان به نمایش می گذارد. در زبان عربی رثا به سه دسته ندب، تابین، عزا تقسیم بندی می شود که در این میان، عزا از جایگاهی برتر برخوردار است. شاعر در آن به تفکر در حقیقت مرگ و زندگی می پردازد. در پاره ای اوقات این تفکر و تامل شاعر را به معانی فلسفی نزدیک می کند. ابوالعلا معری (449- 636ه.ق) فیلسوف شعرا، از جمله شاعرانی بود که به اوج این فن دست یافت. بهترین دلیل بر این ادعا، «دالیه» اوست که در رثای یکی از فقهای معاصرش سروده است.
این جستار می کوشد تا با روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از ابزار کتابخانه ای، به بررسی چهار عنصر ادبی؛ یعنی معنا، عاطفه، خیال و اسلوب در این قصیده بپردازد. پژوهش صورت گرفته در این مقاله نشان می دهد این قصیده که از نیکوترین قصیده های شاعر محسوب می-شود از عاطفه ای قوی و حکمتی عمیق سرشار است. میان قالب شعری، کلمات، مضمون، مفهوم و خیال موجود در این شعر هماهنگی معناداری وجود دارد. شاعر در آن با عاطفه راستین خویش بر دوست مرحومش سرشک می ریزد؛ اما با این حال تلاش می کند تا بر این عاطفه و احساس جامه ای از عقل و تامل بپوشاند. این قصیده همچنین در بردارنده برخی نظریات شاعر درباره دنیا، زندگی و مرگ و نیز حاوی پیامهای اخلاقی برای مخاطبان خود است.