اقتباس؛ رویکردی اجتماعی- فرهنگی در ترجمه (مطالعه موردی اقتباس آرنولد از داستان رستم و سهراب)

در تاریخ ترجمه، اقتباس یکی از شیوه هایی است که بسیاری از نظریه پردازان به طور جدی به آن توجه کرده اند. هرچند مفهوم دقیق این شیوه نزد محققان متفاوت است و هریک تعبیر خاصی از آن را درنظر گرفته اند، اما در بسیاری از آثار موجود این عنوان مشاهده می شود. از میان افرادی که آثارشان در این دسته قرار می گیرد، ماتیو آرنولد، شاعر و منتقد انگلیسی است. بااینکه وی آشنایی اندکی با زبان فارسی داشت، اما علاقه او به محتوای داستان رستم و سهراب موجب شد تا برگردانی مناسب از این اثر ارائه دهد که موردقبول خوانندگان بسیاری واقع شود. هدف از انجام این پژوهش، واکاوی برگردان داستان رستم و سهراب برای یافتن پاسخ به چرایی برگردان این اثر به شیوه اقتباس، درمقابل شیوه های وفادارتر ترجمه به متن اصلی است. ابتدا مفهوم دقیق تری از اقتباس در مطالعات ترجمه و چگونگی استفاده از این راهبرد برای بومی سازی آثار مختلف بررسی می شود. سپس، چگونگی انطباق این شیوه با علائق و ایدئولوژی رایج درمیان مردم دوره ویکتوریا و مقبول بودن این اقتباس تحسین آمیز مطرح می گردد. درپایان، نمودهایی از دستکاری های متفاوت آرنولد برای آفرینش اقتباس داستان سهراب و رستم ارائه می شود.