روشی برای سنجش متون هم موضوع در نشریات روش نفکری: بررسی نمونه وار سه مصاحبه درباره ی مصدق

این مقاله به موضوع تنوع داوری روشن فکران ایرانی در باب موضوع واحد می پردازد. به نظر وی تنوع قضاوت ها و استدلال ها درباره ی موضوع واحد در میان روشن فکران ایرانی چنان گسترده است که جست وجوگر حقیقت را با انبوهی از پاسخ ها مواجه می سازد. به نظر نویسنده، مخاطب روشن فکران ایرانی گه گاه درمی ماند که از میان این مواضع و داوری های متنوع درباره ی یک موضوع واحد کدام را به حقیقت نزدیک تر تلقی کند و اساسا اگر چنین کاری ممکن باشد، چه گونه می توان چنین گزینه ای را شناخت و به عنوان داوری ای مقرون به حقیقت یا نزدیک تر به حقیقت برگزید. در نتیجه، نویسنده کوشیده است روشی را برای نقد و بررسی متون هم موضوع ارائه کند تا با استفاده از آن بتوان داوری های صاحب نظران مختلف درباره ی موضوعی واحد به نحوی بی طرفانه و ضابطه مند مورد سنجش قرار داد. نویسنده این روش را درباره ی آرای سه صاحب نظر معاصر ایرانی که در باب موضوعی واحد -یعنی دکتر محمد مصدق- داوری های خود را در طی سه مصاحبه ی مستقل ارائه کرده اند، عملا به کار بسته است. مولفه های اصلی این روش ناظر به پاسخ گویی به سوالات زیر است: چه کسی و با چه پیش زمینه ای سخن می گوید؟ چه گونه سخن می گوید؟ مهم ترین محورهای مشترک متون یا گفتارها کدام اند؟ دیگری گفتار کیست یا چه کسانی اند؟ بینامتون گفتار کدام اند؟ هر متن از منظر متن دیگر چه گونه دیده می شود؟ نتیجه ی این بررسی نشان داده است که تنها یکی از این سه متن مورد بررسی از انسجام بالا و از قوت روش شناختی برخوردار است.