رقابت و عداوت در طریقت

رقابت همیشه عمل مذمومی نیست؛ گاهی می تواند انگیزه و عامل پیشرفت در حوزه تفکر و تمدن باشد. آن چیزی که همواره از رقابت چهره نامطلوب در ذهن ها ترسیم می کند مجادلاتی است که رابطه ها را عرصه جولان منازعات می کند. محل حضور رقابت اغلب در فعالیت های دنیایی است که اهل تصوف بر اساس جهان بینی اعتقادی خود رغبت چندانی به آن ندارند. اما واقعیت این است که در بسیاری از دوره ها نه تنها حامیان و هواداران مشایخ بلکه گاه خود مشایخ بزرگ نیز در حوزه فکر و ذکر و استغراق در حالات و مقامات عرفانی با یکدیگر به مجادله و رقابت می پرداختند. گاهی اساس این رقابت ها به اختلاف دیدگاه ها در پاره ای از آداب و اندیشه ها باز می گشت و گاهی نیز ریشه این رقابت ها در اختلافات دیرینه محیط های اقلیمی و خود برترشماری های مردمان آن نهفته بود. کثرت این اختلاف ها در نخستین سده های پیدایش تصوف، به شکل گیری چند کانون رقابت انجامید و فرجام آن ها در دوره های بعد، فرقه ها و سلسله های اسم و رسم دار صوفیه را به تاریخ تصوف وارد کرد.