شیخ اشراق و مسئله وجود ذهنی

شیخ اشراق از موافقان نظریه وجود ذهنی است و برای اثبات آن برهان اقامه کرده است. او به تمایز عالم ذهن و عین و وجود صور معقوله در ذهن اذعان می کند، اما ملاک ادراک و تعقل از نظر وی صورت معقوله نیست. ادراک حقایق از نظر سهروردی با شهود مستقیم و بی واسطه نفس حاصل می شود که او آن را علم اشراقی می نامد. پس ملاک ادراک از نظر او علم اشراقی نفس است؛ و صورت معقوله که همراه با علم اشراقی در ذهن حاصل می شود و به عقیده شیخ اشراق وجودی مثالی دارد، تبعی و ثانوی به شمار می آید. نفس با علم اشراقی به درک اشیا نایل می شود و در این هنگام براساس برهان شیخ اشراق صورت شی ء در ذهن وجود پیدا می کند. بنابراین اعتقاد سهروردی به وجود ذهنی با علم اشراقی ناسازگار نبوده، قابل جمع است.