بررسی چگونگی بهره برداری از منابع طبیعی و اثر آن بر بیابان زایی (مطالعه موردی: منطقه هامون سیستان)

منابع طبیعی هر جامعه ای سرمایه ملی آن محسوب می شود که نقش اساسی در استقلال و پایداری حیات آن جامعه دارد. یکی از عوامل تهدید کننده این منابع با ارزش خدادادی نقش انسان و نحوه برخورد او با منابع طبیعی می باشد. بنابراین کسب شناخت و آگاهی از نیازها، مشکلات و مسائل اقتصادی و اجتماعی انسان می تواند کمک شایانی به شناخت علل برخورد نامسالمت آمیز او با طبیعت پیرامون خویش و راه های جلوگیری از تخریب آن بنماید. در این بررسی سعی شده است با مطالعه مسائل اقتصادی، اجتماعی، مشکلات و نیازهای ساکنان منطقه هامون سیستان عوامل انسانی تاثیرگذار بر تخریب منابع طبیعی منطقه شناسایی و معرفی شوند. بدین منظور پس از انجام مطالعات لازم و مصاحبه و تکمیل پرسشنامه دو عامل برداشت بی رویه هیزم و علوفه به عنوان عوامل مخرب و بیابان زا در منطقه شناسایی و معرفی شدند. به منظور شناخت عوامل انسانی تاثیرگذار بر دو عامل مخرب فوق اقدام به تکمیل پرسشنامه توسط کارشناسان و بهره برداران نموده که پس از تکمیل آنها داده های بدست آمده با استفاده از آزمون رگرسیون خطی توسط نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که متغیرهای سن بهره برداران، سابقه بهره برداری از منطقه و بعد خانوار دارای اثر مستقیم و متغیرهای میزان زمین زراعی و سطح زیر کشت اراضی زراعی دارای تاثیر معکوس بر میزان هیزم و علوفه برداشتی از منطقه دارا می باشند. همچنین متغیر تعداد واحد دامی اثر معکوس بر میزان هیزم برداشتی و اثر مستقیم بر میزان علوفه برداشتی داشت. بنابراین نتیجه گیری شد که برخی از عوامل اقتصادی و اجتماعی رابطه تنگاتنگی با تخریب و بیابان زایی در منطقه دارند؛ البته این ارتباط از همبستگی بالای متغیرهای فوق با میزان هیزم و علوفه برداشتی قابل استنباط می باشد.