نقش موسیلاژ در افزایش مقاومت به خشکی گیاهان در مرحله جوانه زنی و دانه رست (مطالعه موردی: اسفرزه و بارهنگ)

جوانه زنی بذر یکی از مهم ترین مراحل استقرار گیاهان بوده که اغلب تحت تاثیر تنش های محیطی به ویژه شوری و خشکی قرار می گیرد. بذر و میوه تعداد زیادی از گیاهان مناطق خشک دارای لایه ای از موسیلاژ است که توانایی جذب و حفظ رطوبت بذر در شرایط تنش رطوبتی را افزایش می دهد. به منظور بررسی نقش موسیلاژ در مقاومت به خشکی دو گونه اسفرزه (Forsk.Plantago ovata) و بارهنگ (Plantago major L.) در مرحله جوانه زنی و دانه رست، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در این آزمایش متغیر اول نوع گونه گیاهی در دو سطح (اسفرزه و بارهنگ)، متغیر دوم سطوح مختلف تنش خشکی در پنج سطح (0، 5/0-، 9/0-، 45/1-،1/2- مگاپاسکال)، و متغیر سوم نوع بذر در دو سطح (با موسیلاژ، بدون موسیلاژ) بود. صفات مورد مطالعه شامل درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه بود. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی جوانه زنی و رشد اولیه هر دو گونه مورد بررسی به طور معنی داری کاهش یافت)05/0. (P < بذور دارای موسیلاژ در مقایسه با بذرهای بدون موسیلاژ به میزان کمتری تحت تاثیر اثر تنش خشکی قرار گرفتند. واکنش اسفرزه و بارهنگ نسبت به تنش خشکی یکسان نبود. در هر دو نوع بذر (با موسیلاژ و بدون موسیلاژ)، صدمه ناشی از تنش خشکی در جوانه زنی و رشد اولیه اسفرزه کمتر از بارهنگ است. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان دهنده نقش مثبت موسیلاژ در حفظ رطوبت و بهبود جوانه زنی بذر در شرایط تنش رطوبتی است. با این حال میزان تاثیر این ماده بسته به نوع گیاه و حجم موسیلاژ موجود در بذر متفاوت است.