اهمیت قلاع و استحکامات دوره ی قاجار منطقه شهداد در برقراری امنیت اجتماعی حاشیه غربی کویر لوت

سرزمین ایران با موقعیت خاص جغرافیایی خود، پیوسته دستخوش تهاجمات، جنگ ها و لشکرکشی ها بوده است، چنانچه مطالعه ی قلعه ها و استحکامات دفاعی ایران در هر دوره و مکانی، اطلاعات ارزشمندی در مورد سیستم تدافعی آن به دست می دهد. طی بررسی روشمندی که در منطقه ی شهداد در سال 1390 ه.ش انجام گرفت، 19 قلعه در حاشیه کویر لوت شناسایی گردید که تاکنون هیچ گونه مطالعه ای در خصوص آن ها صورت نگرفته است. با توجه به تعداد و تنوع این ساختارها بحث و بررسی پیرامون آن ها ضروری به نظر می رسد. بر این اساس، پژوهش حاضر در تلاش است نقش قلاع فوق را در امور نظامی، تدافعی و امنیتی منطقه ارزیابی کند. نتایج پژوهش نشان می دهد این ساختارها در تحولات سیاسی و اجتماعی منطقه نقش تعیین کننده ای داشته اند که می توانسته ارزش آن ها را بیش از پیش نمایان کند. چنانچه هسته ی شکل گیری خود شهر شهداد، قلعه کهنه شهداد بوده است. هم چنین به علت ناامنی حاشیه غربی کویر لوت، وضعیت استراتژی و سوق الجیشی شهداد و قرارگیری آن بر سر راه ارتباطی کرمان خراسان، پتانسیل های قابل توجهی در خصوص قلاع و استحکامات دفاعی برای این منطقه می توان در نظر گرفت. بیشتر قلاع این دوره مربوط به قرون متاخر اسلامی به خصوص دوره قاجار است که برخی از آن ها بر پایه قلاع قدیمی تر ساخته شده اند. با توجه به عدم امنیت منطقه در این دوره، ساخت قلاع فوق امری منطقی است. روش به کار رفته در پژوهش حاضر به منظور دستیابی به اهداف یاد شده، استفاده از بررسی سیستماتیک و روشمند باستان شناختی در کنار تجزیه و تحلیل داده های حاصل از آن و بهره گیری از نتایج انتشارات صورت گرفته در مورد استحکامات تدافعی و قلاع می باشد.