بررسی قصیده رائیه سعدی در سوگ بغداد بر پایه نقد کاربردی

قصیده رائیه سعدی در سوک بغداد را می توان به سبب مضامین والای انسانی و برخورداری از بسیاری از وی‍ژگی های ادبی همچون اسلوب سهل ممتنع، دقت در گزینش و انتخاب واژگان، تناسب و همبستگی میان لفظ و معنا، قوت و استحکام اسلوب، فضای موسیقایی اندوهناکی که متناسب با موضوع اصلی- که حاصل دقت در کاربرد بحر عروضی و انواع بدیع لفظی و معنوی و سازگاری و هارمونی آواها با فضای معنوی قصیده است- و نیز به علت انتقال عواطف مختلف انسانی در عصر خود، یکی از شاهکارهای ادب عربی در حوزه مراثی به شمار آورد؛ اما با این حال برخی از ناقدین این ویژگی ها را نادیده انگاشته و با ابراز نظرهای کلی و گاه ناصواب، سعی کرده اند اشعار عربی سعدی را کم ارزش و نازلتر از اشعار فارسی او نشان دهند. از سوی دیگر برخی نیز با افراط در تحسین و تمجید از آن سوی بام افتاده و سعدی را تا سر حد شاعرترین شعرای عرب به شمار آورده اند. مقاله حاضر به منظور کشف و نمود حقیقت و پاسخ به شبهات و ایرادتی از این دست، این قصیده را که مشهورترین قصیده عربی او به شمار می آید، برای اولین بار در میزان نقد کاربردی از زوایای مختلف بررسی کرده است تا در نهایت با تکیه بر شواهد علمی و عینی، دانسته شود سعدی در سرودن این قصیده و تحقق هدفی که داشته تا چه حد موفق بوده و از چه جایگاه ادبی در این حوزه برخوردار است.