تاثیر نوارهای ساسانی بر هنر اسلامی از آغاز تا پایان دوره سلجوقی

نوارهای ساسانی به عنوان یکی از مهمترین شاخصه های تشخیص هنر این دوره، به وفور بر نقش برجسته ها، پارچه ها و ظروف سیمین عصر ساسانیان به چشم می خورند. نوارهایی که می توان نمونه هایی از آنها را در اوائل دوران اسلامی نیز مشاهده نمود. بنابر آنچه بیان شد هدف از انجام این پژوهش، شناخت نوارهای ساسانی و چگونگی تاثیر آنها در دوره اسلامی است. مطابق با این هدف پرسش هایی نیز قابل طرح است بدین قرار که ویژگی های اصلی نوارهای ساسانی چه بوده است، آیا نوارهای اسلامی به کار برده شده بر نقاشی ها، پارچه ها و ظروف سیمین نیز از نمونه های ساسانی اقتباس شده اند و این نوارها در کدامیک از دوره های اسلامی نمود بیشتری داشته اند. درواقع در پژوهش حاضر تلاش برآن است تا ازطریق گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی با بهره گیری از روش تحلیلی- تطبیقی همراه با بررسی کاربرد، کارکرد و ویژگی نوارهای ساسانی و مقایسه آن با ویژگی های نوارهای اسلامی، تاثیرپذیری هنر اسلامی و نوارهای آن از ساسانیان اثبات شود. برای رسیدن به چنین هدفی با ارائه نمونه هایی از نوارهای یادشده، مطالعه تطبیقی بین نقشه ای نواردار در دوره ساسانی با سده های آغازین اسلام صورت گرفت که از این طریق، تاثیرگذاری نوارهای ساسانی بر هنر اسلامی با ویژگی هایی تقریبا یکسان مشاهده شد. بدین صورت که ویژگی هایی همچون مواج بودن و از ابتدا به انتها پهن شدن عینا در نقوش اسلامی به کار رفته اند و در ویژگی مختص خاندان سلطنت بودن تنها مفهوم پادشاه به خلیفه یا امیر تغییر یافته است. درهر حال، تقدس و جایگاه ویژه این نوارها در دوره های پس از اسلام همچنان حفظ گردیده است. با بیان دلایل این تاثیرگذاری ها، چگونگی راه یابی نوارهای ساسانی به جهان اسلام نیز توضیح داده شده است. این اقتباس از اوائل دوران اسلامی در حوزه های مختلف هنری تا اواخر دوره سلجوقیان به چشم می خورد لیکن سهم دوره هایی همچون اموی، عباسی، سامانیان و آل بویه بسیار چشم گیرتر است.