پایش تغییرات کاربری اراضی با استفاده از داده های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهرستان اردبیل)

افزایش روزافزون جمعیت، توسعه پدیده شهرنشینی و نیاز به تامین مناطق جدید مسکونی و منابع غذایی برای انسان ها باعث تشدید روند تغییر کاربری اراضی در نقاط مختلف جهان شده است. هدف این مقاله بررسی روند تغییر کاربری اراضی در 25 سال اخیر در شهرستان اردبیل می باشد. در این تحقیق، از سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور و روش های آماری، تغییر سطح کاربری های اراضی مختلف براساس تفسیر تصاویر ماهواره ای لندست در سه دوره زمانی 1366، 1377 و 1390 بررسی گردید. پس از انجام تصحیحات هندسی و اتمسفری، محدوده مورد نظر با استفاده از نقشه های رقومی زمین مرجع شد. سپس نقاط تعلیمی برای هر یک از طبقات کاربری به تعداد کافی و با پراکنش مناسب اخذ گردید و با استفاده از طبقه بندی نظارت شده و الگوریتم حداکثر احتمال تشابه بهترین ترکیب باندی انتخاب و نقشه کاربری اراضی منطقه برای سال های 1366، 1377 و 1390 تهیه شد. با استفاده از آزمون صحت کلی و آماره کاپا صحت نقشه های تولیدی تعیین گردید. نتایج نشان داد که سطح کاربری های زراعت آبی، باغات، مناطق مسکونی، صنعتی و نیز اراضی بایر در فاصله سال های 1366 تا 1390 افزایش یافته و در مقابل سطح کاربری های جنگل، مرتع و اراضی دیم روندی کاهشی داشته اند. به طوری که در دوره 1366 تا 1377 سطح اراضی مرتعی 10/20% و سطح جنگل ها 0/5% کاهش یافته است. سطح اراضی دیم 5/62%، سطح اراضی زراعی آبی 1/8% و اراضی بایر 1/8% افزایش یافت. در دوره 1377 تا 1390 سطح اراضی مرتعی 7/9%، سطح اراضی دیم 11/52% و سطح جنگل ها 3/69% کاهش یافته است. سطح اراضی زراعی آبی 2/1% و اراضی بایر 17/7% افزایش یافته است. ضریب کاپا برای نقشه های سال های 1987، 1998 و 2010 به ترتیب 0/81، 0/87 و 0/89 بود.