نظام آیینی عزاداری به مثابه نظام ارتباطی

آیین های عزاداری بخشی کلیدی از فرهنگ شیعی هستند. این آیین ها فارغ از کارکردهای مذهبی، دلالت ها و کارکردهای اجتماعی بسیاری نیز دارند. نظام های آیینی را می توان به مثابه نظامی نمادین که بیانگر و بسترساز کنش های ارتباطی هستند، مورد مطالعه قرار داد. در این نوشتار تلاش شده که نظام آیینی محرم به عنوان نظام ارتباطی و تعاملی میان کنشگران آیینی مورد بررسی قرار گیرد. برای این کار از رویکردهای انسان شناسی نمادین و بویژه نظریات ویکتور ترنر استفاده شده است. آیین های عزاداری محرم و نمادهای آیینی آن با قدرت ارجاعی و تراکم معنای که در بطن خود دارند، نقش مهمی در تولید و مبادله معنا در حیات اجتماعی مومنان شیعی را ایفا می کنند. آنچه که از خلال این تجربه های آیینی رخ می دهد، نوعی برساخت جهان اجتماعی شیعی و زمینه سازی و مشروعیت بخشی به تغییرات اجتماعی و فرهنگی جامعه شیعی است. به عبارت دیگر تجربه آیینی در عزاداری، کنشی ارتباطی در برساخت جهان اجتماعی و هویت گروهی مومنان است. این فرآیند آیینی و ارتباطی، امری تاریخ منداست که از خلال تاریخ و بر حسب شرایط تاریخی شکل می گیرد.