فرایند اسلامی شدن الگوی فرهنگی تطهیر در ایران تا پایان سده چهارم با رویکرد تاریخ فرهنگی

از رخدادهای بزرگ تاریخ ایران، ظهور و گسترش اسلام، در سده های نخستین هجری بود. چگونگی اسلامی شدن شیوه زندگی مردم، به ویژه فرهنگ تطهیر، مسئله پژوهش حاضر می باشد. مقاله پیش رو به دنبال فهم تحول نظام معنایی تطهیر، نخست الگوهای فرهنگی بهداشت فردی، در ایران دوره پیشااسلامی را بررسی نموده، آن گاه چارچوب های تئوریکی که درقالب مفاهیم (نجس و پاک) نظام معنایی اسلامی را می سازد، شناسانده، سپس به بازنمایی نوع تعامل مردم ایران پرداخته تا در انتها فرایند تولید نظام معنایی «تطهیر» را فهم کند.
بررسی موضوع فرایند اسلامی شدن الگوی فرهنگی تطهیر، با تاکید بر رویکرد تاریخ فرهنگی، پژوهش را به بهره گیری از دیدگاه تفسیری و معناکاوانه «کلیفورد گیرتز» رهنمون ساخته، تا طی آن، با دیدن دین به مثابه فرهنگ و نظام معنائی دانستن آن، و کاربست روش فرایندی، تحول فرهنگی سده های نخستین ایران دوره اسلامی را در مفاهیم نمادین فرهنگ و از جمله تطهیر، بازآفرینی و بررسی کند.
با ورود اسلام، مفهوم سازی جدیدی از پاکی و پلیدی ارائه می شود که طی آن مفاهیم و کاربردهای نجس و پاک گاه تغییر یافته، گاه توسعه یافته و گاه محدود شده اند. کنش و رفتار مردم ایران در برابر مفاهیم و آموزه های جدید -که بدون شک متاثر از همگرائی ها و همسازی هاو زمینه های قبلی موجود در ایران بود- فرهنگ نوین و نظام معنائی جدیدی را خلق کرد که با نام فرهنگ ایرانی- اسلامی تطهیر مورد بررسی مقاله حاضر خواهد بود.