جایگاه خراسان بزرگ در ژئوپلیتیک مواد مخدر

پایان جنگ سرد، تاثیری عمیق و اساسی در کل الگوی امنیت بین المللی بر جای گذاشت. ظهور بازیگران جدید از یک سو و تهدیدات نوین از دیگر سوء باعث تغییر ماهیت امنیت در هزاره سوم شده است.
در این راستا، تهدیداتی که مرز نمی شناسند، مانند مواد مخدر و قاچاق و مصرف آن، از اهمیت به سزایی برخوردار است، زیرا نمونه ایده آلی از یک مشکل امنیتی مرسوم است که به شدت و پیوسته امنیتی می شود، به نحوی که هم اکنون، در رده چهار بحران بزرگ جهانی دسته بندی گردیده و طبق آمارهای موجود، دومین تجارت بزرگ دنیا پس از فروش تسلیحات نظامی به حساب می آید. همین امر باعث شده تا تهدید مزبور، جنبه استراتژیکی و چند وجهی به خود گرفته، و از پیچیدگی های خاصی برخوردار شود.
از جمله کانون های بزرگ کشت گیاهان تخدیری، تولید، تبدیل، توزیع و قاچاق مواد مخدر در جهان، محور هلال طلایی، شامل کشورهای افغانستان، پاکستان و ایران است که تماما در حوزه خراسان بزرگ بوده و اهمیت ارتباطی، مواصلاتی و ترانزیتی این حوزه از دیرباز، به اضافه جریان انرژی و اطلاعات، در عین فراهم آوردن فرصتهای بسیار ارزشمند، تهدیدهای فراوانی را نیز، متوجه آن نموده است.
در این میان، ایران با وجود ممنوعیت هر گونه کشت و تولید مواد افیونی، به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی خود، و قرار گرفتن در مسیر مبدا (افغانستان و پاکستان) و مقصد (ترکیه و اروپا) ترانزیت مواد مزبور، به توقف گاه قاچاق چیان تبدیل شده و این امر، مخاطرات گوناگونی را در ابعاد سیاسی، امنیتی، اجتماعی و اقتصادی متوجه مرزهای شرقی آن نموده است.
این مقاله، با روش تحلیلی- توصیفی، و با استفاده از منابع کتابخانه ای، در پی تبیین جایگاه خراسان بزرگ در ژئوپولیتیک مواد مخدر است. یافته های مقاله، نشان دهنده ابعاد گسترده موضوع مورد نظر در این حوزه خاص بوده، و بیانگر آن است که مواد مخدر، یکی از جدی ترین و خطرناک ترین تهدیداتی است که ایران از بعد امنیت ملی با آن روبروست.