بررسی سهم عوامل بنیانی قابل مشاهده و غیرقابل مشاهده در حرکت نرخ ارز در ایران

این مقاله با استفاده از یک الگوی فضا حالت به بررسی نقش عوامل بنیانی قابل مشاهده و غیرقابل مشاهده در تبیین حرکت نرخ ارز در ایران طی دوره زمانی (1370:1-1390:3) می پردازد. برای این منظور از یک الگوی ارزش فعلی نرخ ارز اسمی در چارچوب انتظارات عقلایی استفاده شده که از روش قیمت گذاری دارایی و الگوی پولی، استخراج گردیده است. برای بررسی نقش عوامل بنیانی، سهم واریانس هر یک از این عوامل در تجزیه واریانس انحراف نرخ ارز اسمی از تعادل بلند مدت آن برآورد شده است. جهت تجزیه واریانس از الگوی وضعیت فضا، الگوریتم متراپلیس هستینگز گام تصادفی، فیلتر کالمن و الگوریتم کارتر و کان استفاده شده است. نتایج تجزیه واریانس حاکی از آن است که هر کدام از عوامل بنیانی قابل مشاهده و غیر قابل مشاهده (شوک های تقاضای پول) به ترتیب 9.58و 7.38 درصد از نوسانات نرخ ارز اسمی در ایران را توضیح می دهند. بنابراین، بر خلاف مطالعات قبلی که عمدتا بر نقش عوامل بنیانی قابل مشاهده در تبیین رفتار نرخ ارز اسمی ایران تاکید نموده اند، نتایج این مطالعه نشان می دهد که علاوه بر آن ها، نقش عوامل بنیانی غیرقابل مشاهده، مانند شوک های تقاضای پول، نیز در تعیین حرکت نرخ اسمی ارز بسیار مهم می باشد. همچنین، بر اساس نتایج حاصل از برآورد پارامترهای الگوی وضعیت فضا، مشاهده می گردد که رفتار نرخ اسمی ارز نزدیک به گام تصادفی نبوده و در نتیجه کارآ بودن بازار ارز غیر رسمی برای ایران رد می گردد. نتایج این تحقیق می تواند کاربرد مهمی برای سیاستگذار پولی داشته باشد.