بررسی برخی خصوصیات بوم شناختی، ریخت شناسی و میزان اسانس چای کوهی (Stachys lavandulifolia Vahl.) در چهار استان کشور

گیاه چای کوهی با نام علمی Stachys lavandulifolia Vahl. یکی از 34 گونه مختلف جنس Stachys است که در کشور ایران رویش طبیعی دارد. در این پژوهش پس از شناسایی رویشگاه های این گونه در چهار منطقه از استان آذربایجان غربی، دو منطقه از استان آذربایجان شرقی، یک منطقه از استان البرز و یک منطقه از استان کردستان، از هر رویشگاه ده نمونه کامل گیاهی در زمان گلدهی برای ارزیابی ریخت شناسی و سرشاخه های گلدار برای استخراج اسانس جمع آوری شد. مشخصات جغرافیایی و اقلیمی مربوط به هر رویشگاه یادداشت برداری گردید و از هر رویشگاه یک نمونه خاک برای ارزیابی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک نمونه گیری شد. خصوصیات رویشی و زایشی هر جمعیت به علاوه میزان اسانس گونه مورد مطالعه در هر رویشگاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS و SAS تجزیه آماری شد و همبستگی بین صفات ارزیابی شده و میزان اسانس تعیین گردید. تجزیه خوشه ای، صفات ارزیابی شده جمعیت های مورد مطالعه را در دو گروه مجزا قرار داد. جمعیت های جمع آوری شده از استان آذربایجان شرقی (عجب شیر و آذرشهر) در یک گروه و جمعیت های جمع آوری شده از استان های آذربایجان غربی، البرز و کردستان در گروهی دیگر قرار گرفتند. تفاوت این دو گروه در جدا شدن از هم را می توان به شرایط اقلیمی مختلف در این رویشگاه ها و سازگاری این گونه به شرایط مختلف محیطی در این رویشگاه ها نسبت داد. در نهایت جمعیت موجود در رویشگاه آذرشهر به دلیل داشتن خصوصیات رویشی و زایشی بهتر و بازده بالای تولید اسانس نسبت به جمعیت های دیگر می تواند در برنامه های به نژادی یا برای کشت و تولید مورد توجه قرار گیرد.