پایداری عملکرد دانه ی لاین های پیشرفته نخود سفید در کشت پاییزه در شرایط دیم سردسیر مراغه

به منظور انتخاب ارقام پایدار و پرمحصول و متحمل به سرما، این پژوهش با 13 ژنوتیپ نخود همراه با شاهد محلی جم، در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در4 تکرار و به مدت 3 سال زراعی (91-1388) درایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه انجام شد. ژنوتیپ های مورد بررسی در طول زمستان 88، 89 و 90 به ترتیب تحت تاثیر سرمای طبیعی 5/8-، 11- و 12- درجه سانتی گراد بدون پوشش برف قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظرصفات عملکرد دانه و بیوماس، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، تعداد روز تا گلدهی و رسیدگی، شاخص برداشت، درجه باردهی، تحمل سرما، درصد مقاومت به سرما و تعداد بوته زنده مانده پس از سرما اختلاف آماری معنی دار وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ ها نشان داد که ژنوتیپ های شماره 6، 9 و 4 به ترتیب با 1017، 1013 و 977 کیلوگرم درهکتار، بیشترین عملکرد را به خود اختصاص دادند و نسبت به شاهد جم، برتر بودند. نتایج بررسی ژنوتیپ ها از نظر تحمل سرما نشان داد که تقریبا تمامی لاین ها سرمای 5/8- درجه سانتی گراد را به خوبی تحمل نمودند. لاین شماره 9 (FLIP 00-84C) بیشترین مقاومت را نسبت به سرما از خود نشان داد و بر اساس نتایج حاصل از تجزیه پایداری به روش غیرپارامتری رتبه بندی، کمترین میانگین رتبه (R) مربوط به همین لاین و برابر با 3/3 بود. کمترین انحراف معیار رتبه (SDR) را ژنوتیپ شماره 12 با مقدار عددی 57/0 به خود اختصاص داد. بررسی عملکرد ژنوتیپ ها با استفاده از پارامتر واریانس عملکرد بین سال ها (S2y) نشان داد که ژنوتیپ های 1، 2و 9 به ترتیب با مقادیر 155/0، 196/0 و 217/0 از کمترین واریانس و بیشترین پایداری برخوردار بودند. با توجه به کم بودن مقادیر عددی S2y و SDR، جمع بندی نتایج دلالت بر عملکرد بیشتر و نیز پایداری عملکرد لاین FLIP 00-84C در بین ژنوتیپ های مورد بررسی در این آزمایش داشت.