بررسی رخساره های رسوبی هولوسن و تعیین نرخ رسوب گذاری در شمال خاور خلیج فارس (مطالعه موردی: جنوب بندرعباس)

خلیج فارس با مساحت حدود 240 هزار کیلومتر مربع، شمالی ترین بخش از حرکت پادساعت گرد صفحه عربی را تشکیل می دهد و به عنوان یک نمونه امروزی محیط رسوبی کربناتی با آب و هوای خشک هولوسن در نظر گرفته می شود. حجم این حوضه با توجه به میانگین ژرفای آن (36) متر، حدود 87 هزار کیلومتر مکعب برآورد می شود. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات سطح آب دریا و تعیین نرخ رسوب گذاری دوره هولوسن در شمال خاور خلیج فارس صورت گرفت. یک مغزه کامل و دست نخورده از رسوبات هولوسن در محدوده کم ژرفای ساحلی و زیر حد جزرومدی جنوب بندر شهید رجایی در استان هرمزگان به طول 1070 سانتی متر تهیه شد. پس از توصیف دقیق مغزه ها بر پایه مشاهدات عینی، 52 نمونه بر پایه جدایش رخساره ای برداشت شد و مورد آزمایش های رسوب شناسی و ژئوشیمیایی قرار گرفت. تجزیه های دانه بندی،کانی شناسی به روش XRD، تعیین درصد فراوانی عناصر با دستگاه ICP-OES و پلاروگراف، تعیین درصد ماده آلی با دستگاه Rock Eval و تعیین درصد کربنات ها با دستگاه کلسی متر خودکار در برای همه نمونه ها انجام و10 نمونه به روش ایزوتوپی C14-AMS تعیین سن شد. نتایج دانه بندی نشان می دهد رسوبات بیشتر از نوع گل دارای ماسه وگراول هستند، ذرات گراولی بیشتر مرتبط با خرده های اسکلتی است. میزان کربنات در رسوبات میان 17 تا 84 درصد متغیر است. نتایج کانی شناسی نشان از آن است که کانی های آواری سازنده رسوبات، شامل کوارتز، فلدسپار، مسکوویت، پیروکسن وکانی های رسی کائولینیت، کلریت، مونتموریلونیت، ایلیت، پالیگورسکیت است. کانی های شیمیایی و بیوشیمیایی بیشتر شامل کلسیت، دولومیت و آراگونیت است. میزان ماده آلی سازنده رسوبات میان 02/ 0 تا 13/ 0 درصد متغیر است. منحنی تغییرات دو عنصر کلسیم و استرانسیم که معرف رسوبات درون حوضه ای است در تلفیق با نشانه های عینی، اندازه ذرات، نوع رسوبات، مقدار ماده آلی، بافت و ساخت رسوبات، منطبق با تغییرات سطح آب دریاست. فراوانی بیشتر عناصر به ویژه آلومینیم، منیزیم، منگنز، کروم، باریم که منشا قاره ای دارند، با تغییرات سطح آب دریا ارتباط وارون دارند. همچنین دو فاز مهم پیشروی و بالا آمدن سریع سطح آب دریا در میان 6800 تا 3700 و نیز میان 9300 تا 7900 سال پیش وجود داشته است. نتایج سن سنجی نشان می دهد میانگین نرخ رسوب گذاری در محدوده مورد مطالعه نزدیک به 1 میلی متر در سال (mm/ka 0/966) است.