جدال بر سر عقل؛ «فوکو» در برابر «هابرماس»

در جستار حاضر، آنچه در محافل آکادمیک اغلب از آن به «مباحثه ی فوکو/هابرماس» تعبیر می شود، از منظر مواضع انتقادی فوکو در برابر هابرماس بازسازی شده است. بحث را بیش از هر چیز حول مناقشه ی این دو بر سر معنای عقل، عقلانی شدن و نقادی عقل، پیش برده ایم. نخست نشان داده ایم که فوکو، برخلاف هابرماس، به کثرت تاریخی اشکال قیاس ناپذیر عقلانیت باور دارد. و دوم اینکه نقادی ریشه ای فرم های تاریخی عقل نزد فوکو، برخلاف دعوی هابرماس، مترادف درافتادن به دام عقلانیت ستیزی نیست. جستار حاضر می کوشد با پیشبرد این دو بحث، مرزبندی انتقادی پروژه های فوکو و هابرماس در برابر یکدیگر بر سر پروژه ی عقلانیت را ترسیم کند و نقاط رودررویی این دو برنامه ی پژوهشی را مشخص سازد.