ارزیابی روش های سنجش عدالت فضایی در توزیع کاربری اراضی شهری، نمونه موردی: شهر قزوین

با وجود آنکه لزوم تجلی توزیع متعادل یا به عبارتی عدالت در توزیع خدمات شهری امری پذیرفته شده است اما چگونگی سنجش و ارزیابی شرایط برقراری آن در شهر همچنان مورد سوال است. در مقاله حاضر، با هدف تحلیل و مقایسه روش های ارزیابی توزیع عادلانه خدمات شهری، ضمن شناسایی سه روش فرصت های تجمعی، رقابت در دسترسی به فرصت ها و رتبه مکان به عنوان روش های کارآمد در این زمینه، کاربست آن ها بر روی دو نوع از خدمات یک نمونه موردی واقع در شهر قزوین به صورت تطبیقی و مقایسه ای، مورد ارزیابی واقع شده است. یافته های این پژوهش، در وهله اول موید وجود عدم تعادل نسبتا شدید در توزیع این دو نوع کاربری در سطح شهر قزوین است اما از نظر جزئیات و میزان این عدم تعادل، تفاوت های معناداری در نتایج سه روش مطروحه، مشاهده شده است. مقایسه این مقادیر با دو رویکرد مجزا، نتایجی را مبنی بر موارد کاربرد مناسب هر یک از این سه روش در پی داشته است. در رویکرد اول با شناسایی نواحی واجد بهترین رتبه دسترسی در هر یک از روش ها، تفاوت در رتبه های به دست آمده به صورت علی و مقایسه ای بررسی شده است؛ در رویکرد دوم نیز میزان انطباق پذیری نتایج هر روش با تصویر ذهنی شهروندان از دسترسی آن ها به خدمات به عنوان ذینفعان اصلی نحوه توزیع امکانات بررسی شده است. بر این اساس با توجه به خصوصیات نمونه مطالعاتی، روش فرصت های تجمعی در زمینه تشخیص برقراری تعادل به عنوان تحلیلی ساده و اجمالی موثر بوده و روش رقابت در دسترسی به فرصت ها تحت شرایطی خاص، قابلیت به تصویر کشیدن میزان این عدم تعادل در توزیع این دو نوع از خدمات محلی را دارا خواهد بود. همچنین بررسی میزان انطباق نتایج سه روش با تصویر ذهنی شهروندان از میزان دسترسی، حاکی از انطباق پذیری نسبتا مناسب روش فرصت ها تجمعی و سپس روش رقابت، با فاصله اندکی از آن می باشد.