ام القری و اندیشه ی منطقه گرایی

یک فضا و گستره ی جغرافیایی را که مشتمل بر حداکثر میزان تشابه، تجانس و یکپارچگی از نظر عوامل و پدیده های طبیعی یا انسانی باشد، «منطقه ی جغرافیایی» می گویند. مفهوم منطقه در جغرافیای سیاسی دارای اهمیت فراوان بوده و به مجموعه ای از کشورها که دارای بیش ترین عوامل مشابه و پیونددهنده ی طبیعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی باشند، گفته می شود؛ به گونه ای که این عوامل پیونددهنده بتوانند آن منطقه را از سایر محیط ها و مناطق متمایز نمایند. در مقاله ی حاضر ضمن ملاحظه ی ویژگی های جغرافیایی مفهوم «ام القری» که مفهومی قرآنی و اسلامی به شمار می رود، تلاش شده است تا این مفهوم بر معنای منطقه و نظام منطقه ای در جغرافیای سیاسی تطبیق داده شده و به منزله ی یک چارچوب منطقه گرایی و نظام منطقه ای با شاخصه های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی قلمداد گردد.
بنابراین، روش تحقیق در این مقاله، توصیفی و تحلیل از نوع کیفی بوده و به شیوه ی مطالعه ی کتابخانه ای از کتب، نشریات و مقالات تخصصی استفاده شده است. سوال تحقیق عبارت است از این که «آیا می توان ام القری را به عنوان الگو و مبنای منطقه گرایی قلمداد کرد؟» و فرضیه ی تحقیق نیز با عنایت به ویژگی های جغرافیایی، ام القرای اسلامی می تواند به مثابه یک نظام و مبنای همگرایی منطقه ای به شمار آید.