زمین ساخت فعال حوضه رودخانه کارون بزرگ

شاخص های زمین ریخت شناسی زمین ساخت فعال ابزار مفیدی برای بررسی تاثیر فعالیت زمین ساخت در یک ناحیه است. محاسبه این شاخص ها به وسیله نرم افزارهایArcGIS و سنجش از دور (RS)، در یک منطقه بزرگ برای تشخیص ناهنجاری های احتمالی مرتبط با زمین ساخت فعال سودمند است.این روش به ویژه در مناطقی که کار مطالعاتی کمی برروی فعالیت زمین ساختی آن با استفاده از این روش صورت گرفته مانند حوضه آبریز کارون بزرگ، می تواند روش نو و مفیدی باشد. حوضه آبریز رودخانه کارون بزرگ واقع در بخش های میانی کمربند چین خورده – رانده شده زاگرس با راستای چیره شمال باختر - جنوب خاور در جنوب باختری ایران، یک پهنه بسیار ایده آل برای آزمودن مفاهیم این شاخص ها در پیش بینی فعالیت نسبی زمین ساختی بر اساس بررسی سامانه رودخانه ای یا جبهه کوهستان شناخته شد.بر اساس مقادیر شاخص طول- شیب رودخانه (SL)، نبود تقارن حوضه زهکشی (Af)، انتگرال فرازسنجی(Hi)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf)، شکل حوضه زهکشی (Bs) و پیچ و خم پیشانی کوه (Smf) شاخصی نهایی به نام شاخص زمین ساخت فعال نسبی (Index of relative active tectonics; or Iat)حاصل می شود که ترکیبی از شاخص های بالا بوده و سیماهای زمین را به چهار رده تقسیممی کند.پس از اندازه گیری شاخص ها مشخصشد که پهنه کارون بزرگ دارای نرخ های متفاوتی از فعالیت زمین ساختی است.بر اساس مقادیر به دست آمده تصحیح شده برای شاخصIat منطقه مورد مطالعه در سه رده طبقه بندی می شود:رده 1 (24% پهنه با فعالیت نسبی خیلی بالا، مانند بخش هایی از خاور و مرکز یعنی در مناطقی که گسل های راندگی اصلی زاگرس و فروافتادگی دزفول بیشترین تاثیر را دارند)، رده 2 (63 %پهنه با فعالیت نسبی بالا، مانند بیشتر بخش های خاوری، باختری، شمال و مرکز یعنی در مناطقی که نسبت به رده پیشین عملکرد گسل ها کمتر است)، رده 3 (10% پهنه با فعالیت نسبی متوسط، یعنی در مناطقی که عملکرد گسل ها کمترین تاثیر را دارد)، و بر این اساس پهنه ضعیف (رده 4) در حوضه آبریز کارون وجود ندارد.همچنین 1% از پهنه حوضه آبریز به علت قرارگیری در نواحی دشت های ساحلی خوزستان و نبود امکان اندازه گیری شاخص ها در این رده بندی قرار نمی گیرد.