امنیت غذایی خانواده در ایران: مرور سیستماتیک مطالعات ایرانی

امنیت غذایی خانواده به معنی دسترسی خانواده به غذای کافی برای اطمینان از دریافت حداقل مقدار نیاز ضروری اعضای خانواده است. با توجه به اهمیت موضوع امنیت غذایی خانواده به عنوان عامل رشد و تکامل مناسب برای همه افراد خانواده و رسیدن آنها به شکوفایی و باروری در جامعه و وضعیت متوسط امنیت غذایی در سطح استان ها و کشور ما این مقاله با رویکردی سیستماتیک به بررسی مقیاس های سنجش، شیوع، عوامل موثر و پیامدهای امنیت غذایی خانواده در ایران پرداخته است.

مقالات پژوهشی اصیل نویسندگان ایرانی در مورد امنیت غذایی خانواده بدون محدوده زمانی، محل چاپ یا زبان انتشار و با استفاده از واژگان کلیدی شامل «امنیت غذایی، ناامنی غذایی، عوامل موثر، شیوع، علل، زنان، کودکان و ایران» در پایگاه های طلاعاتی PubMed، Elsevier، SID، Medlib، Magiran، IranMedex، IranDoc، Google Scholar جستجو شد. در نهایت 26 مقاله مورد بررسی قرار گرفت.

شش مقیاس برای سنجش ناامنی غذایی خانواده در مطالعات ایرانی استفاده شده است. براساس نتایج مطالعات مختلف و بدون در نظر گرفتن مقیاس مورد استفاده، شیوع ناامنی غذایی20 تا 60% بود و در مورد خانوارهای زن سرپرست و اقشار کم درآمد جامعه 75 و 86% گزارش شده است. کاهش تنوع در مصرف مواد غذایی و ریزمغذی های ضروری، تغذیه نامناسب شیرخوران و تاثیرات ناهماهنگ بر نمایه توده بدن و وزن کودکان، نوجوانان، زنان و مردان از پیامدهای مطالعه شده ناامنی غذایی بود.

امنیت غذایی خانواده به عنوان شاخصی برای سلامت فرد و خانواده مطرح است که اندازه گیری آن می تواند به سیاست گذاران و سایر نهادها جهت طراحی برنامه ها و مداخلات لازم و نیز پایش و ارزشیابی آنها کمک کند. با اینکه سیاست گذاری ها و اقدامات خوبی در کشور در سطوح ملی و استانی در حال شکل گیری و انجام است، اما به دلیل گذار تغذیه ای، تغییر الگوی زندگی شهرنشینی و تغییر در ویژگی های جمعیتی ایران، بررسی وضعیت امنیت غذایی در سطح فردی و خانوادگی؛ عوامل فرهنگی و اجتماعی موثر؛ پیامدهای آن؛ طراحی، اجرا و ارزشیابی مداخلات مقتضی نیاز به توجه و بررسی بیشتر از سوی سیاستگذاران، دولت و مسئولان اجرایی و متخصصان کشور دارد.