ارزیابی محتوای رس سازند مخزنی شوریجه با استفاده از تجزیه های دستگاهی مغزه در میدان گازی گنبدلی، خاور کپه داغ

انواع مختلف کانی های رسی به شیوه های گوناگون موجب کاهش کیفیت مخازن هیدروکربنی، اخلال در عملیات حفاری و همچنین سبب ایجاد مشکلاتی در امر تفسیر لاگ های چا ه نگاری می شوند. از این رو، شناسایی و تفکیک آنها در صنعت بالادستی نفت اولویت و اهمیت ویژه ای دارد. در این پژوهش، نوع، میزان و نحوه توزیع هریک از انواع کانی های رسی در 76 نمونه مغزه دو چاه تولیدی و خشک در سنگ مخزن ماسه سنگی شوریجه، به سن کرتاسه آغازی، با استفاده از شش روش تجزیه دستگاهی یعنی روش های طیف سنجی پراش پرتو ایکس (XRD)، طیف سنجی فلورسانس پرتو ایکس (XRF)، مطالعات میکروسکوپی تیغه های نازک، تجزیه های حرارتی (DTA-TGA)، تجزیه میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) و اندازه گیری ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) تعیین شده است. نتایج آزمایش ها نشان داد که کانی های رسی چیره در این دو چاه به ترتیب فراوانی ایلیت، کلریت منیزیم دار و کائولینیت است که میزان متوسط هریک در چاه خشک به مراتب بیشتر از چاه تولیدی است. مقدار اندکی گلوکونیت (در هر دو چاه)، مونت موریلونیت (فقط در چاه تولیدی) و کانی های رسی مخلوط لایه از انواع ایلیت- مونت موریلونیت و کلریت- مونت موریلونیت (فقط در چاه خشک) وجود دارد. با طبقه بندی میزان رس در 5 گروه (کمتر از 10 درصد، 10 تا 15 درصد، 15 تا 20 درصد، 20 تا 25 درصد و بیش از 25 درصد)، بر اساس درصد تجمعی در هر گروه، چاه تولیدی از نوع تمیز و چاه خشک در گروه ماسه شیلی قرار می گیرد. روند افزایشی کانی های ایلیت، گلوکونیت و روند کاهشی کائولینیت و همین طور افزایش درصد ایلیت و کلریت در کانی های مخلوط لایه با افزایش ژرفا و به تبع آن افزایش دما بیانگر عملکرد فرایند دیاژنز تدفینی در این سازند است. بیشترین میزان همبستگی کانی های رسی با درصد عناصر آهن، آلومینیم، پتاسیم و منیزیم به دست آمد. منشا رس های سازند شوریجه عمدتا ثانوی و حاصل دگرسانی خرده سنگ ها، پلاژیوکلازها و فلدسپارهای قلیایی است و در مواردی نیز منشا رس به صورت جریانی با توزیع لایه ای از خارج است. الگوی توزیع رس های اتوژن به صورت پرکننده، پوشش دهنده و پل زننده میان منافذ است که تخلخل و تراوایی سازند را کاهش می دهند.