بررسی و معرفی پیکرک های انسانی اشکانی موجود در موزه آثار باستانی «لایدن» هلند

در پی بازدید از موزه ی آثار باستانی شهر «لایدن» در «هلند»، مشاهده گردید که در بخش خاور نزدیک، قسمت ایران، درون یک ویترین کوچک، پیکرک های اشکانی جلب توجه می کنند. بنابراین نگارنده بر آن شد تا گزارش و معرفی کوتاهی از این آثار تهیه گردد. در این پژوهش 18 پیکرک انسانی اشکانی (5 عدد مرد و 13 عدد زن) در 6 گروه، شامل: نوازندگان، مادر و کودک، ایزد بانوان برهنه، بانوی لمیده، نیم تنه ها، جنگجو با سپر، معرفی و مورد بررسی قرار گرفته اند. بیشتر این پیکرک ها سفالی و از مناطقی چون ایران (شوش)، سلوکیه، آشور و ترکیه به دست آمده اند. وجود این حجم زیاد از پیکرک زنان مباحث مختلفی را برانگیخته است که مهم ترین آن ها مربوط به مقدس بودن پیکرک ها و احتمالا منسوب بودن آن ها به الهه آناهیتا می باشد. نتایج نشان می دهد که این آثار به سبک های مختلف از واقع گرا تا انتزاعی و ساده ساخته شده و تعدادی نیز، در حدفاصل این دو گونه قرار دارند. پیکرک های سفالی یا سنگی (مرمری) با لایه ای از رنگ پوشانده شده و دست ها آزادانه با اتصال ریسمانی به بدن در حال حرکت بوده اند. در پرداخت تعدادی از آن ها سادگی، خامی و عدم توجه کافی به سر، دست یا پاها دیده می شود. این پیکرک ها، گاهی با لباس و گاهی برهنه هستند. نکته بارز و قابل توجه، وجود سازهای موسیقی بادی در بین آن هاست. با مقایسه این آثار با نمونه های مشابه دیگر، می توان دریافت که نمایش زنان در حال نواختن این نوع ساز به احتمال زیاد، تنها در طول دوره اشکانی و سپس ساسانی مورد توجه قرار گرفته است. هنوز به درستی، نمی توان گفت که کاربرد این نوع پیکرک ها چه بوده است. آیا ساخت این نوع پیکرک ها صرفا جهت اهداء آن ها به معابد، به عنوان نذورات بوده یا هنرمند و سازنده آن صرفا برای سرگرمی و خلق اثر هنری و تنها به عنوان اشیایی تزئینی به ساخت آن ها مبادرت ورزیده است؛ امری که تاکنون به درستی روشن نشده است.